Toàn tỉnh hiện có 1.207/1.310 thôn, bản, tổ dân phố có nhà văn hóa, đạt tỷ lệ 92,1%. Hầu hết các nhà văn hóa thôn, tổ đều có trang thiết bị cơ bản như: Bàn, ghế, bộ trang trí khánh tiết, hệ thống âm thanh loa máy, dụng cụ thể thao đơn giản để phục vụ sinh hoạt cho Nhân dân. Cơ bản các nhà văn hóa thôn đã dành tối thiểu 30% thời gian sử dụng trong năm để tổ chức các hoạt động vui chơi giải trí cho trẻ em.

Na Rì là một trong những địa phương có hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở tương đối hoàn thiện. Những năm qua, huyện đã chú trọng đầu tư cơ sở vật chất văn hóa, thể thao theo quy hoạch và đạt chuẩn nông thôn mới. Toàn huyện có 117/222 thôn, tổ có nhà, điểm sinh hoạt thôn, đạt 97,7%; có 163 thôn, tổ có nhà văn hóa đạt chuẩn theo tiêu chí của Bộ Xây dựng, chiếm trên 73%. Nhà văn hóa các thôn được đầu tư xây dựng trên cơ sở kết hợp các nguồn vốn đầu tư như: Chương trình 135, Chương trình xây dựng nông thôn mới, trái phiếu Chính phủ, các dự án phi Chính phủ… Nhân dân đóng góp ngày công lao động, hiến đất, ngoài ra vận động các nhà hảo tâm ủng hộ kinh phí mua các trang thiết bị như bàn ghế, loa đài… nhiều nhóm hộ tự xây dựng sân thể thao (bóng chuyền), đóng góp để mua các trang thiết bị phục vụ hoạt động thể thao hằng ngày. Toàn huyện có 15/17 xã, thị trấn có nhà văn hóa đạt tỷ lệ trên 88%; có 1 Trung tâm Văn hoá, Thể thao và Truyền thông cấp huyện. Các hoạt động văn nghệ, thể dục thể thao tại các thiết chế văn hóa, thể thao của huyện và cơ sở đã và đang thu hút được đông đảo các tầng lớp Nhân dân tham gia. Việc duy trì, phát triển thiết chế cơ sở vật chất văn hóa góp phần tạo sự đồng thuận của Nhân dân trong triển khai thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Khi phong trào văn hóa văn nghệ, thể dục, thể thao ngày càng phát triển, nhiều địa phương đã chủ động kêu gọi xã hội hóa. Người dân sẵn sàng hiến đất để xây nhà văn hóa, sân thể thao. Tại huyện Bạch Thông, trong giai đoạn 2016 - 2020 đã xây dựng mới và sửa chữa 71 nhà văn hóa cấp thôn, xây mới 5 nhà văn hóa cấp xã, xây dựng 1 sân thể thao cấp xã, 11 sân thể thao cấp thôn với tổng kinh phí 25.432 triệu đồng, trong đó nguồn xã hội hóa được 7.502 triệu đồng.

Đến nay, trên địa bàn huyện Bạch Thông có 143/147 thôn, tổ phố có nhà văn hóa đạt trên 97%; có 120/147 thôn, tổ phố có sân thể thao phục vụ cho môn bóng chuyền; có 7/14 xã, thị trấn có nhà văn hóa đạt chuẩn theo tiêu chí nông thôn mới, đạt 50%. Hệ thống thiết chế nhà văn hóa, thể thao được đầu tư xây dựng đã phát huy được hiệu quả trong tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, tuyên truyền, phổ biến pháp luật, sinh hoạt cộng đồng thu hút người dân hưởng ứng tham gia, góp phần thực hiện tốt Phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa ở cơ sở”, Chương trình xây dựng nông thôn mới và phát huy tinh thần đoàn kết trong cộng đồng khu dân cư, tạo môi trường văn hóa lành mạnh, nâng cao đời sống vật chất, văn hóa, tinh thần cho Nhân dân.

Mặc dù đã đạt nhiều kết quả quan trọng, tuy nhiên hiện nay, các thiết chế văn hóa thể thao cơ sở của tỉnh chưa có sự đồng bộ và còn thiếu nhiều thiết chế quan trọng, thiết yếu như: Sân vận động, nhà hát, rạp chiếu phim. Công năng sử dụng của các thiết chế còn hạn chế. Nhiều địa phương chưa có quy chế quản lý, khai thác và tổ chức hoạt động của trung tâm văn hóa - thể thao cấp xã, nhà văn hóa - khu thể thao thôn, bản, tổ dân phố. Hệ thống điểm vui chơi dành cho trẻ em còn thiếu...

Hơn nữa, kinh phí đầu tư xây dựng các thiết chế văn hóa, thể thao chủ yếu từ nguồn Chương trình mục tiêu quốc gia. Bên cạnh đó, kinh phí dành cho hoạt động văn hóa còn hạn chế, không đủ để tổ chức các hoạt động. Việc huy động xã hội hóa để xây dựng các công trình nhà văn hóa đã được triển khai thực hiện, song kinh phí huy động còn ít do đời sống của Nhân dân còn gặp nhiều khó khăn.

Để tiếp tục phát huy hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở, thời gian tới, Bắc Kạn tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao nhận thức của cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc, các ban, ngành, đoàn thể và Nhân dân về vai trò, vị trí của việc xây dựng đời sống văn hóa cơ sở nói chung và nhiệm vụ xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở nói riêng. Đưa mục tiêu xây dựng, nâng cao hiệu quả hoạt động của hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở vào Nghị quyết của các cấp ủy đảng, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội của chính quyền cơ sở nhằm tập trung nguồn lực, tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thực hiện. Tăng cường vai trò quản lý nhà nước về xây dựng, quản lý và sử dụng các thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở.

Cùng với đó là đổi mới nội dung, phương thức hoạt động tại các thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở; gắn nội dung hoạt động với nhiệm vụ chính trị của từng địa phương và lợi ích của cộng đồng, khu dân cư. Đẩy mạnh hoạt động xã hội hóa văn hóa, thực hiện cơ chế “Nhà nước và Nhân dân cùng làm” đối với việc xây dựng và tổ chức các hoạt động tại các thiết chế văn hóa, thể thao ở cơ sở. Động viên, khuyến khích người dân hiến đất, hiến tài sản, góp sức xây dựng thiết chế văn hóa, thể thao và tham gia tổ chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao, góp phần nâng cao chất lượng phong trào văn hóa cơ sở.

Đây cũng là cơ hội để hệ thống thiết chế văn hóa cơ sở tiếp tục khẳng định vai trò và phát huy hiệu quả của mình trong công tác xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, góp phần nâng cao chất lượng phong trào xây dựng gia đình văn hóa, xóm, tổ dân phố văn hóa, xây dựng môi trường văn hóa phong phú, lành mạnh, giàu bản sắc dân tộc, tạo động lực thúc đẩy phát triển bền vững./.