Đọc bài viết
Tạm dừng
Dừng đọc
Đang tải...Gìn giữ nghề chạm bạc - Nét đẹp văn hóa của người Nùng
06/12/2025 | 08:03Bạc và các trang sức làm từ bạc có vai trò rất quan trọng trong đời sống văn hóa, tinh thần của người Nùng ở Tuyên Quang. Trong quan niệm của người Nùng, bạc là vật liệu thiêng có thể đuổi tà ma, gió độc, đồng thời là hồn cốt, là tập tục, nếu không đeo bạc, người Nùng không biết nguồn cội, không biết tổ tiên.
Sản phẩm trang sức bạc được nghệ nhân người Nùng chế tác tinh xảo.
Theo quan niệm của đồng bào dân tộc Nùng, bạc không chỉ là biểu tượng mang lại may mắn, bình an trong cuộc sống mà còn gắn với niềm tin tâm linh, giúp xua đuổi tà ma, bệnh tật. Đồng thời, bạc cũng là món trang sức quý giá, thể hiện vẻ đẹp duyên dáng và địa vị của người phụ nữ trong cộng đồng.
Nghề chạm khắc bạc đòi hỏi người thợ phải thật khéo léo và tỉ mỉ đến từng chi tiết. Chỉ những ai thật sự yêu nghề, kiên nhẫn và nhẫn nại mới có thể gắn bó lâu dài.
Dụng cụ làm nghề chạm bạc cũng khá thô sơ, chỉ gồm kéo, kìm, búa, đe gỗ, nồi đun, cân tiểu ly…
Bạc được nấu chảy để đúc khuôn thành từng miếng sau đó mới được chế tác.
Hiện nay, tại xã Pờ Ly Ngài tỉnh Tuyên Quang chỉ còn một số ít hộ gia đình duy trì nghề chạm bạc truyền thống. Tuy vậy, những sản phẩm được tạo tác từ bàn tay khéo léo của họ vẫn giữ được danh tiếng nhờ sự tinh xảo trong từng đường nét, hoa văn và giá trị văn hóa gắn liền với đời sống đồng bào dân tộc Nùng nơi đây.
Ông Nùng Văn Húi chia sẻ, ông học nghề từ khi còn rất trẻ, đã làm nghề chạm bạc được hơn 30 năm. Ngày nay, nghề chạm khắc bạc có nhiều công cụ hỗ trợ hơn so với trước đây. Chẳng hạn như có lò nấu bằng điện, máy đánh bóng, máy cán... giúp giảm thiểu sức người, tiết kiệm thời gian hơn.
Ông Nùng Văn Húi sử dụng những công cụ đặc thù, tỉ mỉ chạm khắc bạc theo phương pháp thủ công truyền thống.
Nghề chạm bạc có thể mang lại thu nhập ổn định cho đồng bào Nùng tại Tuyên Quang. Tuy nhiên, theo thời gian, số người theo nghề không còn nhiều, họ cũng chủ yếu học theo kinh nghiệm từ người đi trước, chứ không có lớp bồi dưỡng, đào tạo bài bản. Nguyên nhân cho sự mai một của nghề chạm bạc bởi sự khan hiếm nguyên liệu, giá thành cao, sự đòi hỏi khắt khe về mặt kỹ thuật...
Những sản phẩm được chế tác từ bạc được đem bán tại phiên chợ tại địa phương.
Sản phẩm bạc của người Nùng khác biệt và nổi trội hơn hẳn so với ở nhiều nơi bởi họa tiết tinh tế, mẫu mã đa dạng, cân đối ở thủ pháp xử lý sáng tối nhờ kỹ thuật tạo khối của nghệ nhân trên chất liệu bạc. Các sản phẩm mỹ nghệ làm từ bạc không chỉ tiêu thụ trong cộng đồng người Nùng ở Tuyên Quang mà còn bán ra thị trường với giá khá cao để đem lại thu nhập cho các nghệ nhân làm bạc.
Với những giá trị văn hóa, lịch sử và khoa học tiêu biểu, nghề chạm bạc của người Nùng tại xã Pờ Ly Ngài và Nàng Ðôn được đưa vào danh mục Di sản Văn hóa phi vật thể quốc gia theo quyết định số 2972/QĐ-BVHTTDL, ngày 27/8/2019 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch./.
