Hơn hai thập kỷ qua, phong trào thi đua "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" đã trở thành một cuộc vận động lớn, thu hút sự tham gia của toàn xã hội, góp phần quan trọng vào việc hình thành môi trường văn hóa lành mạnh, xây dựng con người Việt Nam giàu lòng yêu nước, nhân ái, nghĩa tình, đoàn kết, sáng tạo và hội nhập.

Tại Bắc Ninh nhiều làng quan họ đã gắn danh hiệu "làng văn hóa"

Phong trào được triển khai rộng khắp ở cả nông thôn và đô thị, gắn với các cuộc vận động khác như "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh", "Học tập và làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh". Từ các làng, bản, tổ dân phố, phong trào đã góp phần khơi dậy tinh thần đoàn kết cộng đồng, phát huy truyền thống nhân ái, tương trợ lẫn nhau, cùng nhau giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa tốt đẹp.

Thành quả nổi bật có thể thấy rõ qua việc xây dựng gia đình văn hóa, thôn, làng, tổ dân phố văn hóa, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp đạt chuẩn văn hóa. Nhiều địa phương đã sáng tạo, gắn phong trào với việc gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng thiết chế văn hóa cơ sở, phát triển phong trào văn nghệ, thể thao quần chúng. Qua đó, đời sống tinh thần của nhân dân được nâng cao, tình làng nghĩa xóm gắn bó bền chặt, nhiều mô hình văn hóa tiêu biểu đã được nhân rộng.

Thực tế cho thấy, tại tỉnh Bắc Ninh, nhiều làng quan họ đã gắn danh hiệu "làng văn hóa" với việc bảo tồn, phát huy dân ca quan họ, vừa tạo sân chơi tinh thần phong phú, vừa góp phần quảng bá văn hóa Việt Nam ra thế giới. Hay ở huyện Đan Phượng (Hà Nội), phong trào xây dựng "gia đình văn hóa, thôn văn hóa" được lồng ghép với xây dựng nông thôn mới, đã giúp thay đổi diện mạo nông thôn: đường làng bê tông hóa, nhà văn hóa khang trang, nhân dân cùng nhau giữ gìn vệ sinh môi trường, an ninh trật tự.

Tại khu vực miền Trung, xã Tịnh Ấn Tây (Quảng Ngãi) nổi bật với mô hình "khu dân cư văn hóa gắn với bảo vệ môi trường". Người dân cùng nhau ký cam kết không xả rác bừa bãi, phân loại rác tại nguồn, trồng cây xanh trong khuôn viên gia đình. Nhờ đó, diện mạo làng quê ngày càng xanh – sạch – đẹp, đời sống tinh thần được nâng cao. Trong khi đó, ở miền núi phía Bắc, bản Lác (Mai Châu, Hòa Bình) được công nhận "bản văn hóa du lịch cộng đồng", vừa giữ gìn bản sắc dân tộc Thái, vừa khai thác du lịch bền vững, nâng cao thu nhập cho bà con.

Đặc biệt, phong trào còn góp phần đẩy lùi các tệ nạn xã hội, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật, xây dựng nếp sống văn minh nơi công cộng. Trong bối cảnh hội nhập và phát triển, khi những tác động từ mặt trái của kinh tế thị trường và công nghệ số ngày càng mạnh mẽ, phong trào "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" trở thành lá chắn tinh thần, giữ vững bản sắc, củng cố sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc.

Thủ tướng Chính phủ đã nhiều lần khẳng định: việc xây dựng đời sống văn hóa không chỉ dừng lại ở các hoạt động phong trào, mà phải gắn với phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân. Điều này đòi hỏi các cấp ủy Đảng, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể tiếp tục quan tâm, đổi mới phương thức tổ chức, bảo đảm phong trào phát triển bền vững, đi vào chiều sâu.

Trong thời gian tới, nhiệm vụ đặt ra là tiếp tục củng cố, phát triển các danh hiệu văn hóa một cách thực chất, tránh hình thức; chú trọng xây dựng gia đình văn hóa kiểu mẫu; phát triển các thiết chế văn hóa cơ sở đồng bộ, hiện đại; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong công tác tuyên truyền, kết nối cộng đồng. Đồng thời, cần phát hiện, biểu dương và nhân rộng gương điển hình tiên tiến, những mô hình sáng tạo, hiệu quả trong xây dựng đời sống văn hóa.

Mỗi người dân, mỗi gia đình, mỗi cộng đồng chính là chủ thể của phong trào. Khi mỗi gia đình sống có văn hóa, mỗi cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp phát huy văn hóa trong ứng xử, lao động và quản lý, thì sức mạnh tổng hợp của cả xã hội sẽ được nhân lên, tạo thành động lực to lớn để đất nước phát triển bền vững.

Phong trào thi đua "Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa" hôm nay không chỉ tiếp nối truyền thống đoàn kết ngàn đời của dân tộc, mà còn mang trong mình hơi thở của thời đại mới – một xã hội văn minh, hiện đại, nghĩa tình và nhân văn. Đó chính là nền tảng vững chắc để Việt Nam vươn lên mạnh mẽ trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện