Ngay từ đầu chương trình, Thư viện đã xác định mục tiêu trọng tâm là ứng dụng công nghệ thông tin nhằm nâng cao hiệu quả quản lý và phục vụ bạn đọc. Theo báo cáo của Sở VHTTDL cho biết, hàng năm, thư viện thực hiện mua 1.000 tài khoản bản quyền truy cập tài liệu số để phục vụ bạn đọc truy cập, tra cứu và tải miễn phí 1.500.000 tài liệu trên website http://thuvientinh.quangngai.gov.vn. Đồng thời hướng dẫn cài đặt, sử dụng phần mềm quản lý thư viện Vietbiblio cho 289 thư viện trường học trên địa bàn tỉnh.

Việc ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số đã tạo điều kiện cho công tác quản lý tài nguyên thông tin, quản lý người đọc, độc giả được tiếp cận thông tin đa dạng, dễ dàng hơn.

Những kết quả tích cực

Triển khai thực hiện Chương trình chuyển đổi số ngành thư viện giai đoạn 2021-2025, Thư viện tỉnh Quảng Ngãi tiếp tục sử dụng hệ thống tra cứu trên máy tính qua các cơ sở dữ liệu của Thư viện để phục vụ độc giả tìm tài liệu, sách báo, tra tìm trên Opac, trên mạng internet, giao diện trang tra cứu tài liệu, thông tin thân thiện, truy xuất dữ liệu nhanh chóng; các chức năng như kiểm kê kho sách, giúp cho việc quản lý, kiểm kê, thanh lọc tài liệu được hiệu quả và chính xác.

Cùng với đó tiếp tục sử dụng phần mềm quản lý thư viện ILIB 8.0, tích hợp với Website cung cấp các dịch vụ trực tuyến giúp bạn đọc có thể tra cứu thông tin, tài liệu tại nhà. Phần mềm đáp ứng được một số khâu về công tác nghiệp vụ và chuẩn nghiệp vụ: Biên mục theo MARC 21, ISBD; Quản lý và in thẻ bạn đọc có tích hợp mã vạch; Thực hiện được quy trình lưu thông mượn - trả tài liệu của bạn đọc dựa trên công nghệ mã vạch; In ấn sổ sách nghiệp vụ theo quy định chuẩn.

Số lượng máy vi tính được lắp đặt ở từng phòng phục vụ, thuận tiện cho việc tìm tin, tra cứu thông tin của độc giả. Thư viện tổng hợp đã xây dựng trang thông tin điện tử của đơn vị với tên miền: http://thuvientinh.quangngai.gov.vn. Bên cạnh đó, Thư viện thực hiện mua bản quyền truy cập tài liệu số hàng năm để phục vụ bạn đọc truy cập, tra cứu, đọc và tải hoàn toàn miễn phí khoảng 1,5 triệu tài liệu trên địa chỉ Website http://thuvienquangngai.tailieu.vn, nhằm mục đích phục vụ độc giả mọi lúc, mọi nơi khi có mạng internet.

Ngoài ra, Thư viện nghiên cứu ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác chuyên môn, tham gia xây dựng và phát triển mạng lưới thông tin - thư viện của hệ thống thư viện công cộng qua đó từng bước cài đặt và hướng dẫn các thư viện huyện, thư viện trường học ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác xử lý tài liệu và quản lý thư viện.

Giai đoạn từ năm 2021 đến tháng 7/2025, Thư viện Tổng hợp đã triển khai tổ chức 03 lớp tập huấn cho cán bộ thư viện cấp huyện, xã, thư viện trường học trên địa bàn tỉnh (Thư viện tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi (cũ) tổ chức 2 lớp năm 2023 và 2024, Thư viện tỉnh Kon Tum (cũ) tổ chức 01 lớp năm 2024), cài đặt phần mềm quản lý thư viện VietBiBlio cho 289/578 (đạt 50%) các thư viện huyện, thị xã, thành phố, thư viện trường học trong tỉnh (Thư viện tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi (cũ): 244/388 (đạt 63%), Thư viện tỉnh Kon Tum (cũ): 45/190 (đạt 24%).

Sau khi áp dụng phần mềm thư viện điện tử vào phục vụ người dùng tin, các thông tin về người dùng tin cũng như quá trình thực hiện mượn/trả tài liệu đều được ghi nhận vào trong máy tính; đồng thời với những dữ liệu lưu thông được quản lý trong hệ thống giúp cho cán bộ thư viện có thể tìm kiếm và in các báo cáo thống kê theo nhiều chiều khác nhau.

Bên cạnh việc quản lý và phục vụ bạn đọc, công tác số hóa tài liệu được Thư viện đặc biệt chú trọng. Thư viện hiện đã số hóa 485/1639 tài liệu địa chí địa phương (đạt 30%) liên quan đến chủ đề lịch sử, văn hóa, kinh tế, chính trị và đăng tải trên Website của đơn vị để phục vụ độc giả đọc và tải miễn phí (Thư viện tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi (cũ): 161/781 (đạt 21%), Thư viện tỉnh Kon Tum (cũ): 324/858 (đạt 38%).

Đồng thời cán bộ, viên chức thư viện không ngừng nâng cao năng lực chuyên môn, tìm tòi, sáng tạo, phục vụ độc giả bằng nhiều hình thức, ngoài phục vụ bạn đọc trực tiếp, thư viện còn phục vụ độc giả bằng nhiều hình thức trực tuyến, online, giới thiệu sách, tin bài trên Fanpage, Website thư viện. Hiện tại trang Fanpage Thư viện tổng hợp tỉnh với những nội dung phong phú, bài viết về kỹ năng sống, về giới thiệu sách,... được cập nhập, đăng tin liên tục; Về Trang Thông tin điện tử luôn được Thư viện quan tâm, thay đổi giao diện, cập nhập thông tin liên quan đến ngành Văn hóa, hoạt động thư viện; bên cạnh đó Thư viện luôn giới thiệu những danh mục sách, tên sách mới, sách hay, giới thiệu sách theo nhiều chủ đề như: Giới thiệu sách thiếu nhi, sách tâm lý - xã hội, sách về tình yêu, cuộc sống; giới thiệu sách theo chuyên đề nhân kỷ niệm các ngày lễ lớn trong năm...

Hoạt động phục vụ bạn đọc cũng ngày càng đa dạng, hiện đại như: cấp thẻ thư viện trực tuyến, mã QR, tra cứu tài liệu từ xa, tổ chức các sự kiện trực tuyến (video giới thiệu sách trên nhiều nền tảng mạng xã hội, trưng bày, triển lãm tài liệu trực tuyến, cuộc thi gia đình đọc sách trực tuyến...)

Để có được những kết quả trên, bên cạnh sự quan tâm của các cấp, ngành, đội ngũ viên chức ngành thư viện cũng luôn nâng cao kiến thức, bồi dưỡng nghiệp vụ. Thư viện đã cử viên chức tham gia các lớp tập huấn do Cục Văn hóa cơ sở, Gia đình và Thư viện; Thư viện Quốc gia và các thư viện trong toàn quốc tổ chức nhằm nâng cao năng lực, trình độ chuyên môn, kỹ năng công nghệ thông tin phục vụ công tác chuyển đổi số ngành thư viện trong thời gian tới. Sự chủ động học hỏi, đổi mới và sáng tạo của đội ngũ cán bộ thư viện chính là nền tảng quan trọng giúp chuyển đổi số trở thành hiện thực tại Thư viện Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi.

Có thể nói rằng, công tác chuyển đổi số trong hệ thống thư viện Quảng Ngãi đang từng bước đạt được kết quả tích cực. Hạ tầng công nghệ từng bước được hoàn thiện, phần mềm quản lý thư viện được chuẩn hóa và phổ cập đến các cấp thư viện trong tỉnh, tài liệu quý hiếm được số hóa và phục vụ trực tuyến, hoạt động phục vụ bạn đọc ngày càng hiện đại và linh hoạt. Những thành tựu bước đầu này là tiền đề để Thư viện tiếp tục triển khai các mục tiêu trong thời gian tới.

Tiếp tục đổi mới hoạt động thư viện theo hướng hiện đại

Theo định hướng giai đoạn 2026 - 2030, Thư viện Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi sẽ tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động chuyển đổi số, dữ liệu số ngành thư viện, hướng tới mục tiêu 100% tài liệu quý hiếm, tài liệu có giá trị đặc biệt về lịch sử, văn hóa, khoa học do thư viện tỉnh sưu tầm, thu thập, quản lý được số hóa; 100% thư viện cấp tỉnh và thư viện cộng đồng được kết nối dữ liệu liên thông. Phát triển thư viện số tỉnh Quảng Ngãi tích hợp dữ liệu đa ngành, liên thông với thư viện Quốc gia. Đồng thời xây dựng cơ sở dữ liệu, kết nối, liên thông, chia sẻ, trao đổi tài nguyên thông tin số giữa các thư viện trong nước, đảm bảo cung ứng hiệu quả dịch vụ thư viện cho người sử dụng thư viện mọi lúc, mọi nơi.

Các giải pháp trọng tâm đề ra bao gồm: Đầu tư trang thiết bị số hóa, hạ tầng mạng cho các thư viện; Tiếp tục nhân rộng việc triển khai và nâng cao hiệu quả sử dụng phần mềm Vietbiblio, đồng thời hỗ trợ tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ thư viện trường học; Ưu tiên đầu tư cho thư viện ở vùng sâu, vùng xa để đảm bảo tính công bằng trong tiếp cận tri thức số; Tăng cường liên kết giữa ngành văn hóa - giáo dục - công nghệ để xây dựng chiến lược phát triển thư viện hiện đại, lấy người đọc làm trung tâm; Xã hội hóa các nguồn lực đầu tư, huy động doanh nghiệp đồng hành phát triển thư viện số và văn hóa đọc.

Từ những kết quả thực tiễn đã đạt được, có thể khẳng định rằng quá trình chuyển đổi số tại Thư viện Tổng hợp tỉnh Quảng Ngãi đang từng bước chuyển mình mạnh mẽ, góp phần hiện đại hóa hoạt động thư viện, nâng cao chất lượng phục vụ người dân, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc xây dựng xã hội học tập và phát triển bền vững văn hóa đọc trong thời đại số./.