Giữa bối cảnh ngành du lịch toàn cầu đang phát triển mạnh mẽ, mở ra những cơ hội đột phá trong tiếp cận thị trường, quản trị điểm đến, cá nhân hóa trải nghiệm du khách, đồng thời cũng đặt ra thách thức lớn về cạnh tranh, thích ứng và đổi mới mô hình phát triển xanh, bền vững, ứng dụng chuyển đổi số, việc định hình Chiến lược phát triển cho tương lai ngành du lịch trở nên cấp bách.

Chính vì vậy, trong khuôn khổ Hội chợ Du lịch Quốc tế Thành phố Hồ Chí Minh - ITE HCMC 2025 (từ ngày 4-6/9), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với Ủy ban nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh tổ chức Diễn đàn Du lịch cấp cao với chủ đề “Định hình tương lai ngành du lịch: Hướng tới chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.”

Giai đoạn chuyển mình sâu rộng

Bộ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Nguyễn Văn Hùng khẳng định, ngành du lịch toàn cầu đang phục hồi mạnh mẽ sau đại dịch COVID-19 và bước vào giai đoạn chuyển mình sâu rộng. Đặc biệt, những năm gần đây, sự phát triển vượt bậc của công nghệ số, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, cùng những yêu cầu cấp bách về giảm phát thải, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu, đang định hình lại cách thức quản lý, vận hành và trải nghiệm du lịch.

Theo UN Tourism, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là hai động lực song hành, giữ vai trò then chốt trong nâng cao năng lực cạnh tranh, xây dựng các điểm đến thông minh, thân thiện môi trường, và đảm bảo phát triển bền vững cho ngành du lịch trong thập kỷ tới. “Đây không chỉ là xu hướng, mà là chiến lược hành động mang tính tất yếu đối với mọi quốc gia, trong đó có Việt Nam,” Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nhấn mạnh.

Thời gian qua, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch đã chủ trì, phối hợp chặt chẽ với các địa phương triển khai nhiều chương trình, đề án, hoạt động cụ thể: xây dựng hệ thống tiêu chí điểm đến du lịch thông minh - xanh, phát động các chiến dịch giảm rác thải nhựa trong du lịch, hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số trong quản lý, tiếp thị, và đẩy mạnh các hoạt động xúc tiến quảng bá ở thị trường trọng điểm. Đặc biệt, nhiều địa phương đã chủ động tích hợp chuyển đổi số và xanh vào quy hoạch phát triển du lịch, hình thành những mô hình điểm đến mới, hấp dẫn và thân thiện với môi trường.

Khẳng định vai trò của du lịch, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính nhấn mạnh Đảng, Nhà nước Việt Nam luôn quan tâm sâu sắc, ban hành nhiều chủ trương, chính sách để phát triển du lịch. Nghị quyết số 08-NQ/TW năm 2017 của Bộ Chính trị cũng đã khẳng định: “Phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn của đất nước; phát triển đồng thời du lịch quốc tế và nội địa; hướng tới du lịch xanh, bền vững, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc.”

Chính phủ Việt Nam đang dần hoàn thiện chính sách, pháp luật, tạo ra nhiều ưu đãi vượt trội nhằm thu hút du khách tới thăm Việt Nam và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển du lịch, trong đó nổi bật là việc mở rộng diện miễn thị thực, triển khai thị thực điện tử, kéo dài thời gian lưu trú, tạo điều kiện cho du khách được trải nghiệm sâu sắc và trọn vẹn hơn.

Hệ thống giao thông từ đường hàng không, đường bộ đến đường sắt được nâng cấp, mở thêm nhiều đường bay thẳng kết nối Việt Nam với nhiều quốc gia trên thế giới. Công tác quảng bá và xúc tiến du lịch cũng được đẩy mạnh, đặc biệt trong những dịp lễ lớn…

Theo Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Hà Văn Siêu: “Việt Nam coi cả chuyển đổi xanh và chuyển đổi số là những động lực căn bản cho tương lai của du lịch. Sau đại dịch, khách du lịch ngày càng quan tâm tới những điểm đến có trách nhiệm, bền vững và thuận tiện. Đối với Việt Nam, tăng trưởng xanh giúp bảo vệ môi trường và cộng đồng, trong khi số hóa góp phần hiện đại hóa công tác quản lý, nâng cao chất lượng trải nghiệm của du khách. Hai định hướng này bổ trợ, tạo ra những điểm đến hấp dẫn, an toàn và có khả năng chống chịu tốt hơn.”

Chiến lược cho tương lại ngành

Lãnh đạo ngành du lịch cho biết về chuyển đổi xanh, Việt Nam đã có những cam kết mạnh mẽ ở cấp quốc gia. Chiến lược tăng trưởng xanh quốc gia giai đoạn 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 đã đặt ra các mục tiêu tham vọng nhằm cắt giảm phát thải khí nhà kính, xanh hóa các ngành kinh tế và thúc đẩy tiêu dùng bền vững. Đáng chú ý, du lịch được xác định là một trong những ngành ưu tiên áp dụng các nguyên tắc này.

Vì thế, trong Chiến lược phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2030 cũng nhấn mạnh du lịch bền vững và tăng trưởng xanh là nền tảng cho năng lực cạnh tranh của ngành.

Bên cạnh đó, công nghệ đang được ứng dụng mạnh mẽ trong phát triển du lịch. Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị xác định khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là trụ cột phát triển đất nước, trong đó ngành du lịch đã và đang xây dựng hệ sinh thái du lịch thông minh.

Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo toàn ngành cần kiên định mục tiêu phát triển bền vững theo phương châm: “Sản phẩm đặc sắc-Dịch vụ chuyên nghiệp-Thủ tục thuận tiện, đơn giản-Giá cả cạnh tranh-Môi trường sạch, đẹp-Điểm đến an toàn, văn minh, thân thiện.”

Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đã chia sẻ 6 định hướng chiến lược nhằm phát triển nhanh và bền vững ngành du lịch, từ hoàn thiện thể chế, đổi mới tư duy, mở rộng hợp tác quốc tế, đẩy mạnh liên kết vùng và ngành, phát triển nguồn nhân lực, đến hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp trong bối cảnh chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Phó Thủ tướng nhấn mạnh rằng du lịch không chỉ là những chuyến đi, mà còn là hành trình mở rộng tâm hồn, là “sứ giả văn hóa,” “sứ giả hòa bình” kiến tạo sự hiểu biết, hợp tác và phát triển.

Để thúc đẩy chuyển đổi số, chuyển đổi xanh hiệu quả ngành du lịch, Bộ trưởng Nguyễn Văn Hùng nêu 5 nhóm giải pháp trọng tâm. Theo đó, trước hết cần hoàn thiện thể chế, chính sách thúc đẩy chuyển đổi số và chuyển đổi xanh trong du lịch; xây dựng tiêu chuẩn quốc gia về du lịch xanh và hệ thống cơ sở dữ liệu, bản đồ số ngành du lịch. Hai là phát triển du lịch gắn với bảo tồn tài nguyên, môi trường và di sản văn hóa, khuyến khích doanh nghiệp đầu tư theo hướng xanh và bền vững, tạo ra các sản phẩm, dịch vụ du lịch xanh.

Thứ ba, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và công nghệ xanh; chuyển đổi sang sử dụng năng lượng tái tạo, nhiên liệu sạch, vật liệu tái chế; thúc đẩy các mô hình du lịch xanh, ít phát thải và tài chính xanh.

Thứ tư, nâng cao nhận thức cộng đồng và doanh nghiệp về phát triển du lịch bền vững; tăng cường sự tham gia của người dân trong hoạt động du lịch; xây dựng môi trường điểm đến “xanh - sáng - sạch - đẹp.”

Năm là mở rộng hợp tác và liên kết quốc tế, tận dụng cơ hội chuyển giao công nghệ và nguồn lực tài chính toàn cầu để phát triển du lịch xanh và du lịch số tại Việt Nam.

“Trong kỷ nguyên số và phát triển bền vững, cần nhận thức sâu sắc rằng chuyển đổi số và chuyển đổi xanh không phải là hai con đường song song tách biệt, mà là ‘chìa khóa vàng,’ hai ‘trụ cột chiến lược’ đồng hành, bổ sung, tạo nên sức mạnh tổng hợp để kiến tạo phát triển du lịch bền vững, hiện đại, nhân văn và có bản sắc,” Phó Thủ tướng nhấn mạnh.