Thi đua yêu nước là một truyền thống quý báu, được hun đúc qua hàng nghìn năm dựng nước và giữ nước của dân tộc Việt Nam. Từ những phong trào kháng chiến sôi nổi, đến những nỗ lực lao động sản xuất trong thời kỳ tái thiết đất nước, tinh thần thi đua luôn là ngọn lửa khơi dậy ý chí, khát vọng và sức mạnh đoàn kết của toàn dân. Đó không chỉ là lời kêu gọi hành động mà còn là sự kết tinh của lòng yêu nước, tinh thần trách nhiệm và mong muốn đóng góp cho cộng đồng.

Đối với Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch, thi đua càng có ý nghĩa sâu sắc hơn khi gắn liền với sứ mệnh bảo vệ và phát huy những giá trị cốt lõi của dân tộc. Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội, thể thao góp phần xây dựng con người mới khỏe mạnh, năng động, còn du lịch là cầu nối để quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam ra thế giới. Vì vậy, mỗi phong trào thi đua trong ngành không chỉ hướng đến hiệu quả công việc mà còn hướng đến mục tiêu lớn hơn: bảo tồn bản sắc, bồi đắp giá trị, nuôi dưỡng sức mạnh mềm quốc gia và nâng cao chất lượng đời sống tinh thần của nhân dân.

Trong bối cảnh đổi mới và hội nhập sâu rộng hiện nay, phong trào thi đua của ngành VHTTDL ngày càng được triển khai với nội dung và phương thức phong phú, gắn chặt với yêu cầu thực tiễn. Thi đua không còn dừng lại ở khẩu hiệu mà được cụ thể hóa bằng những nhiệm vụ rõ ràng: từ công tác bảo tồn di sản văn hóa vật thể và phi vật thể; thúc đẩy sáng tạo nghệ thuật; phát triển công nghiệp văn hóa; đẩy mạnh số hóa tài nguyên văn hóa; đến đổi mới quản lý, phát triển du lịch bền vững và thực hiện cải cách hành chính. Mỗi lĩnh vực đều có những mục tiêu riêng, nhưng tất cả đều hội tụ vào mục tiêu chung là tạo ra những giá trị mới, lan tỏa tinh thần sáng tạo và nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của ngành.

Thi đua trong ngành VHTTDL đã và đang tạo nên môi trường thuận lợi để từng cá nhân phát huy sở trường, sáng kiến; để từng tập thể đoàn kết, phối hợp nhịp nhàng, hỗ trợ nhau trong công việc. Nhiều sáng kiến, mô hình hay ra đời từ phong trào thi đua đã mang lại hiệu quả thiết thực, góp phần cải thiện chất lượng dịch vụ văn hóa – thể thao – du lịch và đổi mới cách thức phục vụ nhân dân. Ở các bảo tàng, di tích, thư viện, nhà hát… tinh thần thi đua thể hiện qua việc nâng cao chất lượng trưng bày, biểu diễn, ứng dụng công nghệ mới nhằm thu hút công chúng. Trong lĩnh vực du lịch, thi đua thúc đẩy sáng kiến phát triển sản phẩm mới, xây dựng điểm đến an toàn – thân thiện – hấp dẫn, đồng thời mở rộng liên kết vùng, nâng cao năng lực cạnh tranh. Trong thể thao, thi đua tạo động lực để vận động viên, huấn luyện viên không ngừng rèn luyện, vượt lên chính mình, đem lại thành tích cho địa phương và quốc gia.

Đặc biệt, thi đua trong ngành đang có xu hướng gắn chặt hơn với chuyển đổi số – xu hướng tất yếu của thời đại. Các đơn vị đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và hoạt động chuyên môn: số hóa di sản, triển khai bảo tàng số, xây dựng thư viện thông minh, phát triển nền tảng du lịch thông minh, cải tiến quy trình hành chính theo hướng minh bạch và thuận tiện hơn cho người dân. Đây là minh chứng cho thấy tinh thần thi đua đã chuyển dịch từ thi đua hoàn thành kế hoạch sang thi đua đổi mới, sáng tạo vì sự hài lòng của nhân dân.

Có thể khẳng định rằng mỗi nỗ lực dù nhỏ bé của từng cá nhân, tập thể trong ngành VHTTDL đều góp phần làm nên diện mạo mới cho văn hóa, thể thao và du lịch Việt Nam. Thi đua không chỉ tạo ra động lực làm việc tích cực mà còn nuôi dưỡng tinh thần cống hiến bền bỉ, khơi dậy khát vọng vươn lên và ý thức trách nhiệm với xã hội. Nhờ đó, ngành VHTTDL tiếp tục đóng góp quan trọng vào sự phát triển bền vững của đất nước, củng cố niềm tin của nhân dân và lan tỏa những giá trị tốt đẹp của dân tộc trong thời đại mới.

Việc Bộ Chính trị ban hành Chỉ thị 41-CT/TW năm 2024 đánh dấu bước chuyển quan trọng trong tư duy và cách thức tổ chức thi đua - khen thưởng. Chỉ thị nêu rõ rằng thi đua phải được thực hiện một cách thiết thực, hiệu quả và tránh mọi biểu hiện hình thức; còn khen thưởng phải bảo đảm kịp thời, công bằng, chính xác, hướng đến ghi nhận đúng người, đúng việc và đặc biệt ưu tiên những cá nhân trực tiếp lao động, đổi mới, sáng tạo.

Triển khai Chỉ thị, ngành VHTTDL đã đưa tinh thần đổi mới vào kế hoạch công tác hàng năm cũng như các phong trào thi đua chuyên đề. Nội dung thi đua được gắn với những nhiệm vụ trọng tâm của ngành như chuyển đổi số, trong đó nổi bật là quá trình số hóa di sản và ứng dụng công nghệ trong quản lý lễ hội, thể thao, du lịch; xây dựng đời sống văn hóa cơ sở thông qua việc nhân rộng các mô hình điểm; thúc đẩy sáng tạo để phát triển công nghiệp văn hóa; và triển khai nhiều giải pháp bảo vệ môi trường, nâng cao chất lượng dịch vụ nhằm hướng tới du lịch xanh, du lịch bền vững.

Việc áp dụng công nghệ AI, IoT, dữ liệu lớn (Big Data) vào hoạt động bảo tàng, thư viện, khu di tích không chỉ nâng cao hiệu quả quản lý mà còn giúp người dân tiếp cận dịch vụ văn hóa dễ dàng, thuận tiện hơn. Nhiều mô hình triển lãm trực tuyến, tour du lịch ảo, bản đồ số di tích đã trở thành kết quả cụ thể từ phong trào thi đua đổi mới sáng tạo theo tinh thần Chỉ thị 41-CT/TW.

Các hoạt động rèn luyện thể thao cho cộng đồng được mở rộng, trong khi công tác đào tạo vận động viên tài năng được chú trọng nhằm nâng cao thành tích thể thao quốc gia. Việc hoàn thiện cơ chế khen thưởng cũng được coi trọng. Các tiêu chí đánh giá được chuẩn hóa, lượng hóa rõ ràng, minh bạch; hồ sơ điện tử giúp giảm thủ tục rườm rà và tăng tính công khai. Quy trình xét thưởng được thực hiện theo nguyên tắc đúng người, đúng việc, đúng thành tích, góp phần làm phong trào thi đua phát triển thực chất và hiệu quả hơn, đồng thời khơi thông động lực sáng tạo của đội ngũ cán bộ, nghệ sĩ, vận động viên, hướng dẫn viên, nhà nghiên cứu và người lao động trong toàn ngành.

Có thể nói rằng, Chỉ thị 41-CT/TW đã mở ra hướng tiếp cận mới trong tổ chức phong trào thi đua của Ngành VHTTDL. Điều này bảo đảm thi đua trở thành động lực nội tại thúc đẩy hoàn thành các nhiệm vụ chiến lược, thay vì chỉ là hoạt động mang tính phong trào.

Cùng với chuyển đổi số, phong trào thi đua còn tập trung vào việc nâng cao chất lượng đời sống văn hóa cơ sở. Các mô hình điểm như "Làng văn hóa kiểu mẫu", "Cơ quan, đơn vị đạt chuẩn văn hóa", "Gia đình văn hóa tiêu biểu", "Thiết chế văn hóa thân thiện, sáng tạo" được triển khai rộng rãi, tạo sức lan tỏa mạnh trong cộng đồng. Thông qua thi đua, các địa phương chú trọng hơn đến việc đổi mới phương thức hoạt động của các thiết chế văn hóa, nâng cao chất lượng chương trình phục vụ nhân dân, phát huy vai trò của đội ngũ cán bộ cơ sở.

Trong lĩnh vực công nghiệp văn hóa, tinh thần thi đua đổi mới ghi dấu bằng các dự án sáng tạo, sản phẩm văn hóa có hàm lượng công nghệ cao, góp phần quảng bá hình ảnh đất nước và kích thích tiêu dùng văn hóa. Các đoàn nghệ thuật, đơn vị sáng tạo được khuyến khích mạnh dạn thử nghiệm phương thức biểu diễn mới, làm chủ các nền tảng số, ứng dụng công nghệ diễn xướng hiện đại. Điều này không chỉ tạo ra sản phẩm văn hóa hấp dẫn mà còn nâng cao năng lực cạnh tranh của ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam trong khu vực.

Đối với du lịch, thi đua hướng đến mục tiêu phát triển bền vững. Các giải pháp bảo vệ môi trường, giảm rác thải nhựa, xây dựng sản phẩm du lịch xanh, chuẩn hóa dịch vụ, hình thành điểm đến an toàn – thân thiện – chất lượng cao được nhiều địa phương hưởng ứng. Các chỉ tiêu thi đua luôn gắn với kết quả thực chất như mức độ hài lòng của du khách, chất lượng nguồn nhân lực du lịch, hay hiệu quả liên kết vùng trong phát triển sản phẩm đặc thù.

Lĩnh vực thể thao cũng có bước chuyển mạnh. Các phong trào rèn luyện thể thao cho mọi người được mở rộng thông qua nhiều mô hình mới: Ngày chạy Olympic vì sức khỏe toàn dân, giải thể thao phong trào đa dạng theo nhóm tuổi, hoạt động thể thao học đường… Song song đó, thi đua trong đào tạo vận động viên tài năng giúp phát hiện nhân tố trẻ, nâng cao thành tích thể thao thành tích cao, góp phần khẳng định vị thế Việt Nam trên đấu trường khu vực và quốc tế.

Một trụ cột quan trọng trong Chỉ thị 41-CT/TW là đổi mới công tác khen thưởng. Ngành VHTTDL đã hoàn thiện hệ thống tiêu chí đánh giá, lượng hóa rõ ràng các chỉ số hoạt động, bảo đảm công khai và minh bạch. Việc ứng dụng hồ sơ điện tử giúp giảm đáng kể thủ tục hành chính, tránh trùng lặp, hạn chế tình trạng khen thưởng theo "phong trào".

Nhờ vậy, công tác thi đua – khen thưởng ngày càng đi vào thực chất, trở thành động lực thúc đẩy đổi mới, sáng tạo và nâng cao chất lượng công việc. Các phong trào thi đua không chỉ ghi nhận thành tích mà còn góp phần hình thành môi trường làm việc tích cực, bồi dưỡng tinh thần trách nhiệm và khát vọng cống hiến của đội ngũ nhân lực ngành VHTTDL.

Điển hình tiên tiến và sáng kiến đổi mới – Nguồn cảm hứng lan tỏa mạnh mẽ

Trong phong trào thi đua của ngành VHTTDL, các điển hình tiên tiến chính là những hạt nhân nòng cốt, tạo nên sức lan tỏa rộng lớn. Họ có thể là nghệ nhân cả đời gìn giữ di sản; cán bộ miệt mài số hóa tư liệu; huấn luyện viên kiên trì đào tạo vận động viên trẻ; hướng dẫn viên du lịch tận tâm giới thiệu hình ảnh Việt Nam đến bạn bè quốc tế; hay những cán bộ văn hóa cơ sở luôn theo sát đời sống cộng đồng. Dù ở vị trí nào, họ đều là những tấm gương truyền cảm hứng, góp phần làm phong phú đời sống văn hóa, thể thao, du lịch của đất nước.

Sự cống hiến của họ cho thấy thi đua không phải là những phong trào mang tính hình thức mà là những hành động chân thành, bền bỉ gắn với trách nhiệm nghề nghiệp. Khi những nỗ lực ấy được ghi nhận đúng mức, đó không chỉ là niềm tự hào cá nhân mà còn tạo ra nguồn động lực mạnh mẽ cho tập thể, thúc đẩy phong trào thi đua sôi nổi và thực chất hơn.

Song song với các gương điển hình, nhiều sáng kiến và mô hình hiệu quả đã tạo ra chuyển biến lớn trong hoạt động của ngành. Thư viện số ở vùng sâu, vùng xa mang lại cơ hội tiếp cận tri thức cho cộng đồng. Các giải pháp ứng dụng công nghệ trong quản lý lễ hội giúp hoạt động minh bạch, văn minh và hấp dẫn hơn. Mô hình du lịch xanh và du lịch cộng đồng vừa bảo tồn bản sắc địa phương, vừa giúp người dân nâng cao thu nhập. Các chương trình thể thao học đường và thể thao cộng đồng góp phần cải thiện sức khỏe, tăng cường sự gắn kết xã hội. Không gian sáng tạo nghệ thuật trở thành điểm hẹn nuôi dưỡng tài năng trẻ, đồng thời thúc đẩy công nghiệp văn hóa phát triển.

Mỗi sáng kiến, mỗi mô hình là một minh chứng cho tinh thần đổi mới và sự nỗ lực không ngừng của các đơn vị trong ngành, góp phần tạo nên diện mạo mới và năng lượng sáng tạo cho VHTTDL.

Tuyên truyền và xây dựng môi trường thi đua lành mạnh

Thi đua chỉ phát huy hiệu quả khi được nuôi dưỡng trong một môi trường làm việc tích cực, đoàn kết và nhân văn. Việc xây dựng văn hóa công sở – trong đó đề cao đạo đức nghề nghiệp, tinh thần trách nhiệm, thái độ phục vụ – là nền tảng để cán bộ và người lao động tự giác tham gia thi đua với tâm thế chủ động và sáng tạo.

Nhiều đơn vị trong ngành đã chú trọng thực hành văn hóa giao tiếp, tạo không khí làm việc tôn trọng, cởi mở, khuyến khích chia sẻ và đối thoại. Sự tin tưởng giữa lãnh đạo và nhân viên, cùng với tinh thần hợp tác giữa đồng nghiệp, góp phần hình thành môi trường thi đua lành mạnh, nơi mỗi người có cơ hội phát huy năng lực và đóng góp ý tưởng.

Hoạt động tuyên truyền tiếp tục đóng vai trò quan trọng trong việc nhân rộng gương tốt, mô hình hay. Những câu chuyện đẹp được giới thiệu trên báo chí, truyền hình, mạng xã hội, cổng thông tin điện tử hay qua video trực tuyến đã lan tỏa tích cực đến cộng đồng. Tuyên truyền không chỉ nhằm tôn vinh điển hình mà còn góp phần chia sẻ các giải pháp thực tiễn, giúp các đơn vị học hỏi lẫn nhau thông qua hội thảo, tọa đàm, diễn đàn chuyên đề. Nhờ vậy, phong trào thi đua có điều kiện phát triển đồng đều và bền vững hơn.

Bước vào giai đoạn phát triển mới, ngành VHTTDL đứng trước nhiều cơ hội và thách thức, từ quá trình chuyển đổi số nhanh chóng đến sự thay đổi trong nhu cầu thưởng thức của công chúng, cạnh tranh gay gắt trong lĩnh vực du lịch và yêu cầu hội nhập quốc tế ngày càng cao. Để thích ứng với bối cảnh đó, ngành cần phát triển dựa trên nền tảng sáng tạo, bền vững và nhân văn.

Thi đua - khen thưởng sẽ tiếp tục là động lực quan trọng giúp ngành đổi mới và phát triển. Mỗi phong trào thi đua gợi mở một cách tiếp cận mới, mỗi sáng kiến được áp dụng tạo ra bước tiến cụ thể và mỗi điển hình tiên tiến trở thành biểu tượng nhân văn, lan tỏa giá trị tốt đẹp. Các mục tiêu lớn của ngành từ xây dựng nền văn hóa giàu bản sắc nhưng hiện đại, phát triển thể thao hội nhập quốc tế, đến phát triển du lịch bền vững và nâng tầm công nghiệp văn hóa đều cần được thực hiện trên nền tảng thi đua sáng tạo, đoàn kết và trách nhiệm. Thi đua chính là "bệ phóng" để toàn ngành phát huy trí tuệ, sức sáng tạo và khát vọng cống hiến, hướng tới xây dựng một nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc; một nền thể thao phát triển và hội nhập; một ngành du lịch hấp dẫn, bền vững; và một hệ thống công nghiệp văn hóa thực sự trở thành động lực tăng trưởng của nền kinh tế./.

Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch thực hiện.