Phát triển Ninh Bình trở thành một trung tâm lớn, có giá trị thương hiệu cao về du lịch, công nghiệp văn hóa, kinh tế di sản

30/12/2025 | 08:10

Tỉnh Ninh Bình sau thực hiện sáp nhập tỉnh có không gian phát triển rộng mở, với trữ lượng di sản văn hoá đồ sộ, phong phú, đã và đang được nhân dân bảo tồn, phát huy giá trị, tạo nguồn nội lực mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế di sản của địa phương.

Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình cho biết, tỉnh Ninh Bình sau sáp nhập có diện tích gần 4000km2, dân số hơn 4,4 triệu người, có bề dày lịch sử văn hoá kéo dài liên tục từ thời tiền sử đến ngày nay, lưu giữ những dấu mốc lịch sử quan trọng của dân tộc như Cố đô Hoa Lư và Nhà nước Đại Cồ Việt, hành cung nhà Lý, nơi phát tích nhà Trần cùng nhiều giá trị di sản văn hóa, hệ sinh thái thiên nhiên có giá trị nổi bật toàn cầu, thu hút sự quan tâm chú ý trong nước, quốc tế.

Thực hiện mục tiêu đổi mới, phát triển bền vững, toàn diện về kinh tế, văn hóa, xã hội, Ninh Bình đã và đang thực hiện chuyển đổi kinh tế từ nâu sang xanh, đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa, kinh tế di sản, du lịch, dịch vụ. Nguồn tài nguyên di sản văn hóa và danh lam thắng cảnh phong phú, đa dạng, giàu bản sắc đã và đang mở ra cơ hội phát triển mạnh mẽ kinh tế di sản của tỉnh.

Phát triển Ninh Bình trở thành một trung tâm lớn, có giá trị thương hiệu cao về du lịch, công nghiệp văn hóa, kinh tế di sản - Ảnh 1.

Hiện nay, tỉnh Ninh Bình hiện có hơn 5000 di tích được kiểm kê, trong đó có hơn 1.100 di tích đã xếp hạng (01 di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới, 10 di tích quốc gia đặc biệt, 264 di tích quốc gia và 832 di tích cấp tỉnh); hàng ngàn di sản văn hóa phi vật thể thuộc tất cả các loại hình, trong đó có 40 di sản đã được đưa vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia, 01 di sản được đưa vào danh sách Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại; 17 hiện vật được công nhận là Bảo vật quốc gia.

Ninh Bình cũng là tỉnh đầu tiên và duy nhất của cả nước sở hữu di sản kép: Di sản văn hóa và thiên nhiên thế giới Quần thể Danh thắng Tràng An; hiện nay, tỉnh đang làm thủ tục trình hồ sơ "Ma nhai trên núi Non Nước" đề nghị ghi danh là Di sản tư liệu khu vực Châu Á - Thái Bình Dương, Ninh Bình sẽ trở thành tỉnh duy nhất của cả nước sở hữu đầy đủ các loại hình di sản được UNESCO ghi danh (di sản văn hóa, di sản thiên nhiên, di sản văn hóa phi vật thể, di sản tư liệu).

Ninh Bình cũng là vùng đất lưu giữ nhiều dữ liệu lịch sử quan trọng của đất nước: nơi phát tích nhiều triều đại phong kiến Trung ương tập quyền nhất trong lịch sử dân tộc Việt Nam; nhiều khu Bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước RAMSAR nhất ở Việt Nam (02/9 khu Ramsar); nơi đạo Công giáo được truyền bá sớm nhất ở Việt Nam (từ giữa thế kỷ XVI) và là trung tâm của Công giáo Việt Nam với 02Giáo phận lớn (Phát Diệm, Bùi Chu) và một phần Tổng giáo phận Hà Nội; nơi các ngôi chùa lớn nhất ở Việt Nam (chùa Bái Đính, chùa Tam Chúc); nơi được ghi nhận là một trong những trung tâm Tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ của người Việt...

Xác định di sản văn hóa là tiềm năng, thế mạnh, lợi thế cạnh tranh của tỉnh trong phát triển kinh tế, xã hội, nhất là nhằm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng tỉnh Ninh Bình trở thành Thành phố trực thuộc Trung ương vào năm 2030 với đặc trưng đô thị di sản, việc chuyển hóa giá trị di sản thành tài sản kinh tế, phát triển kinh tế di sản được tỉnh Ninh Bình coi trọng, thể hiện qua nhiều kết quả.

Trong đó, việc vốn hoá tài nguyên di sản thông qua phát hiện, khai quật, sưu tầm, thống kê, hệ thống hoá, giải mã di sản đang được triển khai thực hiện, là nguồn dữ liệu phong phú để xây dựng, tổ chức hoạt động các công viên lịch sử văn hoá, chất liệu cho việc xây dựng các tác phẩm văn học, nghệ thuật, sân khấu, điện ảnh, truyền hình...

Công tác phát triển du lịch di sản đã và đang khai thác hiệu quả, cẩn trọng các danh lam thắng cảnh và di tích lịch sử văn hoá. Ngành du lịch Ninh Bình có sự khởi sắc, đặc biệt du lịch nội địa tăng trưởng vượt mức qua các năm. Dự kiến năm 2025, lượng khách đạt 19 triệu lượt (trong đó 2 triệu khách quốc tế), doanh thu khoảng 20.000 tỷ đồng. Bình quân giai đoạn 2020-2025, lượng khách tăng 25,4%/năm, tổng thu du lịch tăng 43%/năm, đóng góp ngày càng lớn vào GRDP của tỉnh, tạo sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tăng tỷ trọng dịch vụ.

Thương hiệu du lịch Ninh Bình ngày càng được khẳng định trên bản đồ du lịch quốc gia và quốc tế, liên tục được vinh danh ở nhiều hạng mục danh giá:"Điểm đến Văn hoá hàng đầu thế giới năm 2023"; "Giải thưởng Thành tựu đặc biệt 2024"; vị trí thứ 4 trong "Top 10 kỳ quan thế giới mới dành cho những người không thích đám đông"; nằm trong "Top 10 điểm đến thân thiện nhất thế giới"; Quần thể danh thắng Tràng An được đề cử "Điểm đến tạo ảnh hưởng" của giải thưởng Kotler Award; Chùa Bái Đính được TripAdvisor trao danh hiệu "Travellers' Choice - Điểm đến nổi bật năm 2025". Tràng An nằm trong nhóm 1% điểm đến yêu thích trên thế giới.

Bên cạnh đó, các sản phẩm sáng tạo nghệ thuật lấy cảm hứng từ di sản văn hoá ra đời ngày càng nhiều. Đã có hàng trăm ca khúc, hàng ngàn tác phẩm nhiếp ảnh, mỹ thuật (hội hoạ, điêu khắc, nghệ thuật sắp đặt...), rất nhiều tác phẩm văn học của các tác giả, nhà văn trong nước sáng tác trên nền di sản văn hoá Ninh Bình.

Thị trường các sản phẩm dịch vụ văn hoá được hình thành năng động, sáng tạo và bắt kịp xu thế như các sản phẩm mô phỏng đồ cổ, nhà cổ, phố cổ, y phục cổ... đem lại mức tăng trưởng ổn định cho các nhà đầu tư. Các loại hình nghệ thuật truyền thống như chèo, hát xẩm, hát văn, múa rối nước... đã trở thành sản phẩm văn hoá không thể thiếu trong hoạt động du lịch, trải nghiệm, giải trí của nhân dân và du khách.

Việc phát huy các giá trị của di sản tôn giáo, tín ngưỡng, lễ hội truyền thống đã và đang phát triển khá mạnh, thu hút số lượng lớn người dân và du khách trong nước, quốc tế tham gia, kéo theo sự phát triển của các dịch vụ hỗ trợ, làm gia tăng nguồn thu từ công đức, tài trợ của tổ chức, cá nhân đóng góp cho các hoạt động phúc lợi xã hội.

Ngoài ra, đã hình thành nhiều doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh lấy di sản văn hoá làm điểm tựa để phát triển và quảng bá thương hiệu, xây dựng hình ảnh, mở rộng sản xuất, kinh doanh.

Về một số giải pháp trọng tâm trong thời gian tới, Sở Văn hóa và Thể thao tỉnh Ninh Bình cho biết, xác định rõ tiềm năng, nguồn lực và vai trò của kinh tế di sản, trong thời gian tới, tỉnh Ninh Bình tiếp tục đẩy mạnh phát triển kinh tế di sản, tập trung vào một số giải pháp sau:

Thứ nhất, đẩy mạnh tuyên truyền nâng cao nhận thức cho cán bộ, đảng viên và nhân dân về giá trị của di sản văn hoá và ý nghĩa của việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hoá, đặc biệt nâng cao nhận thức về kinh tế di sản.

Thứ hai, khẩn trương hoàn thiện và tổ chức thực hiện các quy hoạch bảo tồn, phát huy giá trị di tích lịch sử văn hoá, danh lam thắng cảnh như: Quy hoạch di tích quốc gia đặc biệt Tràng An - Tam Cốc - Bích Động; Quy hoạch di tích quốc gia đặc biệt Cố đô Hoa Lư đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2050; Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi di tích Quốc gia đặc biệt chùa Đọi Sơn...; xây dựng Cố đô Hoa Lư trở thành bảo tàng sống về một kinh đô trong quá khứ của Nhà nước Đại Cồ Việt, trở thành điểm du lịch lịch sử văn hóa, tâm linh hấp dẫn mang tầm quốc gia và khu vực; xây dựng các trục du lịch văn hóa tâm linh: Chùa Bái Đính - Cố đô Hoa Lư - Phủ Dầy - Đền Trần, chùa Tháp - chùa Cổ Lễ - Nhà thờ Bùi Chu...; lập hồ sơ đề cử UNESCO ghi danh Quần thể Tam Chúc và Khu bảo tồn thiên nhiên đất ngập nước Vân Long là di sản thế giới.

Thứ ba, xây dựng và tổ chức thực hiện các đề án, nhiệm vụ nghiên cứu khoa học nhận diện, thống kê, hệ thống hoá các giá trị di sản văn hoá để xây dựng dữ liệu làm chất liệu/ tài liệu/ nguyên liệu cho phát triển kinh tế di sản, du lịch, công nghiệp văn hoá.

Thứ tư, có cơ chế thu hút các nhà đầu tư, các doanh nghiệp, tổ chức, hộ kinh doanh tham gia hoạt động trong lĩnh vực kinh tế di sản.

Thứ năm, tăng cường quảng bá, xây dựng thương hiệu Di sản văn hoá Ninh Bình, xây dựng hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng tri thức và văn hoá cho kinh tế di sản, công nghiệp văn hoá.

Tỉnh Ninh Bình sau thực hiện sáp nhập tỉnh có không gian phát triển rộng mở, với trữ lượng di sản văn hoá đồ sộ, phong phú, đã và đang được nhân dân bảo tồn, phát huy giá trị, tạo nguồn nội lực mạnh mẽ cho sự phát triển kinh tế di sản của địa phương. Với quyết tâm chính trị cao của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong thực hiện tầm nhìn, mục tiêu, định hướng phát triển tỉnh Ninh Bình giai đoạn 2026 - 2030 và nỗ lực của các tổ chức, cá nhân, các cán bộ, đảng viên trong thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao, tỉnh Ninh Bình sẽ sớm hiện thực hóa mục tiêu xây dựng phát triển Ninh Bình trở thành một trung tâm lớn, có giá trị thương hiệu cao về du lịch, công nghiệp văn hóa, kinh tế di sản của cả nước và khu vực.

Đăng Nguyên