Sau hợp nhất, tỉnh Lào Cai có quy mô tự nhiên 13.256,92 km² và dân số gần 1,8 triệu người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm gần 60%.

Sau 5 năm (2021–2025), nhờ triển khai đồng bộ các Chương trình mục tiêu quốc gia cùng hàng loạt nghị quyết, đề án, Lào Cai đã ghi nhận những kết quả giảm nghèo ấn tượng, tốc độ giảm nghèo đạt gần 4%/năm, tương ứng với gần 62.000 hộ được thoát nghèo, vượt chỉ tiêu Chính phủ giao (3,5%/năm). Đặc biệt, tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số giảm bình quân 6,99%/năm, vượt chỉ tiêu quốc gia là 6%/năm.

Đầu năm 2021, Lào Cai có tới 84.076 hộ nghèo, tương đương 21,24% dân số. Nhưng đến cuối 2024, tỷ lệ đó chỉ còn 8,18% – một tốc độ giảm nghèo được đánh giá là "hiếm có" trong khu vực miền núi phía Bắc. Dự kiến cuối 2025, con số này sẽ tiếp tục giảm còn 5,5%.

Những con số tưởng chừng khô khan ấy lại cho thấy ý nghĩa cao đẹp, gần 62.000 hộ dân vùng cao không chỉ thoát nghèo mà đang có thêm cơ hội phát triển, cải thiện và nâng cao chất lượng sống.

Câu chuyện của bà Lý Thị Dâu ở xã Tả Van là câu chuyện truyền cảm hứng cho phụ nữ dân tộc thiểu số. Trước đây, bà sống bằng trồng lúa và bán thổ cẩm theo mùa. Giờ đây, nhờ tham gia mô hình du lịch cộng đồng, bà có thể giao tiếp tiếng Anh, tiếng Pháp cơ bản, thu nhập tăng lên gấp nhiều lần. Từ người phụ nữ Mông chỉ biết làm nương rẫy, bà đã trở thành chủ homestay đón hàng nghìn khách quốc tế/năm.

Bà chia sẻ: "Trước đây, tôi chỉ mơ đủ ăn. Giờ tôi thấy mình tự tin hơn, có thể giới thiệu văn hoá Mông bằng tiếng Anh cho du khách quốc tế; các con được học hành đầy đủ; kinh tế khá lên rồi".

Sinh kế mới, tư duy mới, khi người dân trở thành chủ thể phát triển. Đến tháng 7/2025, Lào Cai có 604 sản phẩm OCOP, trong đó 105 sản phẩm thuộc về các chủ thể dân tộc thiểu số. Ở nhiều bản làng, những phụ nữ Mông, Dao, Tày,… không còn chỉ bán nông sản thô mà đã trở thành chủ thương hiệu OCOP – chủ động sản xuất, quảng bá, tiêu thụ sản phẩm qua sàn thương mại điện tử, mạng xã hội. Các mô hình dược liệu, du lịch cộng đồng, chè hữu cơ, sản phẩm OCOP,… đã giúp hàng nghìn hộ đồng bào dân tộc thiểu số tự tin bước vào kinh tế thị trường.

Ở lĩnh vực việc làm, yếu tố quyết định để người dân thoát nghèo bền vững, Lào Cai mỗi năm đào tạo nghề cho trên 30.000 người và giải quyết việc làm cho hơn 30.000 lao động. Tỷ lệ lao động qua đào tạo đạt 70%, trong đó 25,3% có bằng cấp, chứng chỉ. Những chính sách này đã tạo "lưới an sinh" vững chắc, giúp người dân không chỉ thoát nghèo mà còn có năng lực chống chịu tốt hơn trước rủi ro.

Trong năm học 2024–2025, ngân sách tỉnh đã hỗ trợ 8.200 học sinh phổ thông dân tộc nội trú với tổng kinh phí hơn 2.819 tỷ đồng; gần 1,25 triệu lượt học sinh nghèo và cận nghèo được hưởng chính sách miễn, giảm học phí và hỗ trợ chi phí học tập. Đằng sau những con số ấy là hàng chục nghìn em nhỏ vùng cao được đến trường đầy đủ hơn, ít bỏ học hơn, được tiếp cận tri thức và tương lai rộng mở hơn.

Trong lĩnh vực y tế, Lào Cai duy trì 12,8 bác sĩ/10.000 dân và 41,1 giường bệnh/10.000 dân. Công tác tiêm chủng mở rộng ổn định trên 95%. Đặc biệt, tỷ lệ bao phủ bảo hiểm y tế đạt 88,21% dân số, tương ứng hơn 1,47 triệu người tham gia BHYT, tạo nền tảng quan trọng để mọi người dân, và đặc biệt là nhóm yếu thế được chăm sóc sức khỏe.

Giai đoạn 2021–2025, tỉnh đã giải quyết 78.525 hồ sơ người có công, chi trả trợ cấp thường xuyên cho hơn 8.000 người, và hỗ trợ sửa chữa – xây dựng trên 26.000 căn nhà cho hộ nghèo, cận nghèo, người có công, hộ bị thiên tai. Lào Cai hiện hỗ trợ 62.000 người hưởng trợ cấp bảo trợ xã hội, 100% hộ nghèo, cận nghèo được cấp thẻ bảo hiểm y tế.

Giai đoạn 2021–2025, Lào Cai bố trí tổng kế hoạch vốn hơn 2.449 tỷ đồng cho các chương trình mục tiêu quốc gia; tỷ lệ phân bổ đạt 92,8% kế hoạch Trung ương giao. Tỉnh đã hoàn thành 16/24 chỉ tiêu, nhiều chỉ tiêu vượt kế hoạch, đặc biệt ở nhóm hạ tầng thiết yếu. Nhiều tuyến đường liên xã, liên thôn được cứng hóa, giúp người dân rút ngắn thời gian đi lại từ vài giờ xuống còn vài chục phút. Hệ thống điện, nước sinh hoạt được mở rộng; hàng loạt điểm trường và trạm y tế được xây dựng, sửa chữa.

Từ nền tảng của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, giai đoạn I: từ năm 2021 đến năm 2025, Lào Cai đang hướng tới mục tiêu đến năm 2030, vùng đồng bào dân tộc thiểu số phát triển toàn diện, xanh, bền vững và giàu bản sắc văn hóa, trở thành khu vực năng động, có đóng góp ngày càng lớn vào tăng trưởng chung của tỉnh./.