Những năm gần đây, nhiều địa phương đã từng bước ứng dụng công nghệ thông tin trong truyền thông, quản lý và kết nối du lịch, mở ra hướng phát triển mới cho các vùng còn nhiều khó khăn nhưng giàu tiềm năng.

Theo ghi nhận, việc sử dụng mạng xã hội và các nền tảng trực tuyến đang trở thành cách thức quảng bá phổ biến nhất. Nhiều địa phương khuyến khích cán bộ văn hóa, đoàn viên thanh niên và hộ dân làm du lịch chủ động tạo nội dung hình ảnh, video giới thiệu cảnh đẹp, phong tục, lễ hội, ẩm thực truyền thống của dân tộc mình.

Những video ghi lại cảnh đánh cồng chiêng, dệt thổ cẩm, leo núi, vượt thác hay các nghi lễ đặc sắc thường thu hút lượng lớn người xem, giúp hình ảnh vùng cao lan tỏa mạnh mẽ mà không cần nguồn kinh phí lớn. Đây được xem là cách làm phù hợp với điều kiện thực tế, dễ tiếp cận và nhanh chóng tiếp cận du khách trẻ.

Một số địa phương còn thiết lập trang thông tin du lịch riêng, tích hợp bản đồ số, thông tin điểm đến, các sản phẩm OCOP, lịch lễ hội và liên hệ với các cơ sở lưu trú cộng đồng. Nhờ đó, du khách có thể dễ dàng tra cứu và lựa chọn điểm đến theo nhu cầu, đồng thời giảm tình trạng "mất dấu" thông tin hoặc phụ thuộc hoàn toàn vào doanh nghiệp lữ hành. Việc xây dựng hệ thống dữ liệu số dùng chung góp phần tạo sự thống nhất trong truyền thông, giúp du lịch địa phương có "bộ mặt" chuyên nghiệp hơn trong mắt du khách.

Chuyển đổi số cũng đang tác động đến cách làm du lịch của chính người dân. Nhiều hộ làm homestay học cách chụp ảnh, quay video, đăng bài giới thiệu dịch vụ trên các nền tảng trực tuyến để tiếp cận khách. Một số thanh niên dân tộc thiểu số trở thành "hướng dẫn viên số", thường xuyên chia sẻ câu chuyện văn hóa, phong tục, nghề truyền thống qua mạng, từ đó thu hút lượng khách lớn hơn tới buôn làng. Việc tham gia vào không gian số không chỉ mang lại nguồn thu mà còn giúp đồng bào nhận ra giá trị của chính văn hóa dân tộc mình, từ đó tự giác giữ gìn và bảo tồn.

Bên cạnh mạng xã hội, nhiều địa phương đang thí điểm ứng dụng mã QR tại các điểm du lịch. Khách chỉ cần quét mã để xem thông tin về di tích, lịch sử, phong tục, video hướng dẫn hoặc câu chuyện dân gian liên quan. Việc này giúp giảm tải cho hướng dẫn viên và mang đến trải nghiệm hiện đại nhưng vẫn tôn trọng tính nguyên gốc của văn hóa địa phương. Một số điểm đến còn xây dựng hệ thống đặt phòng, đặt tour online, tạo điều kiện để du khách chủ động sắp xếp lịch trình.

Trong lĩnh vực bảo tồn văn hóa, công nghệ số hỗ trợ hiệu quả công tác kiểm kê và lưu trữ. Nhiều loại hình văn hóa phi vật thể của đồng bào như khan, sử thi, nhạc cụ dân tộc, nghề thủ công hay các nghi lễ truyền thống được ghi âm, ghi hình và số hóa để bảo tồn lâu dài. Việc này không chỉ giúp lưu giữ tri thức bản địa mà còn tạo nguồn tư liệu phong phú để quảng bá trong các chương trình du lịch, giáo dục và truyền thông.

Tuy vậy, quá trình chuyển đổi số ở vùng dân tộc miền núi vẫn gặp không ít khó khăn. Hạ tầng mạng còn hạn chế ở một số địa bàn vùng sâu, vùng xa; kỹ năng sử dụng thiết bị thông minh của người dân chưa đồng đều; một số mô hình du lịch mới chỉ dừng ở mức tự phát, thiếu tính chuyên nghiệp. Để hướng dẫn cộng đồng tham gia hiệu quả, nhiều địa phương đã mở lớp tập huấn kỹ năng số, kỹ năng truyền thông và vận hành hệ thống thông tin du lịch. Từ việc tạo fanpage, quay video, viết nội dung giới thiệu sản phẩm đến cách tiếp nhận phản hồi của du khách đều được hướng dẫn cụ thể, giúp người dân tiếp cận công nghệ dễ dàng hơn.

Ngoài ra, chính quyền một số nơi đang xây dựng đề án chuyển đổi số gắn với phát triển du lịch cộng đồng, trong đó ưu tiên số hóa bản đồ văn hóa, phát triển kho dữ liệu đa phương tiện, và liên kết với doanh nghiệp công nghệ để đưa sản phẩm du lịch lên các nền tảng lớn. Từng bước, chuyển đổi số giúp địa phương chuyển từ cách làm du lịch truyền thống sang mô hình hiện đại, minh bạch và thân thiện với du khách.

Có thể thấy, chuyển đổi số đang tạo cơ hội lớn để các vùng dân tộc miền núi quảng bá giá trị đặc sắc của mình, thu hút du khách và nâng cao sinh kế cho đồng bào. Khi công nghệ được áp dụng đúng hướng, du lịch không chỉ phát triển mạnh mẽ mà còn góp phần gìn giữ những di sản quý giá của các dân tộc, lan tỏa hình ảnh vùng cao gần gũi, chân thực và giàu bản sắc tới cộng đồng trong và ngoài nước.