Phim do Bộ VHTTDL giao Hãng phim Tài liệu và Khoa học Trung ương thực hiện, là tác phẩm đặc biệt nhân kỷ niệm 80 năm ra đời Đề cương về văn hóa Việt Nam.

Những thước phim chứa đựng khối lượng hình ảnh, tư liệu đồ sộ sẽ chuyển tải thông điệp ý nghĩa, tập trung làm rõ bối cảnh ra đời, ý nghĩa lịch sử và giá trị lý luận, thực tiễn của Đề cương về văn hóa Việt Nam cùng quá trình vận dụng, phát triển những tư tưởng cốt lõi của bản Đề cương lịch sử trong quá trình lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng, nhằm xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước.

Bản Đề cương do Tổng Bí thư Trường Chinh soạn thảo, được thông qua tại Hội nghị Ban Thường vụ Trung ương vào tháng 2.1943, là sự kiện chính trị quan trọng, tạo nền tảng cho sự nghiệp xây dựng một nền văn hóa mới. Sau 80 năm, những tư tưởng của Đề cương về văn hóa vẫn còn nguyên giá trị.

Đạo diễn, NSƯT Trịnh Quang Tùng, Phó Tổng Giám đốc phụ trách Hãng Phim Tài liệu và Khoa học Trung ương cho biết, tiếp tục phát huy giá trị lịch sử, giá trị thực tiễn to lớn của Đề cương về văn hóa Việt Nam, triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng và ý kiến kết luận của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021, Bộ VHTTDL và Cục Điện ảnh giao Hãng phim Tài liệu Khoa học Trung ương xây dựng phim tài liệu kỷ niệm 80 năm ra đời Đề cương về văn hóa Việt Nam (1943-2023).

“Xác định đây là nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, Hãng đã khẩn trương triển khai, chọn đạo diễn và ê kíp nhiều kinh nghiệm, xây dựng kịch bản, khai thác nguồn tài liệu, lựa chọn nhân vật phỏng vấn… Hiện phim đang trong quá trình quay từ Nam ra Bắc để có đủ đại diện các vùng miền, tiếng nói các chuyên gia, nhà khoa học uy tín cùng đội ngũ văn nghệ sĩ qua các thế hệ”, đạo diễn Trịnh Quang Tùng cho biết.

Dòng chảy xuyên suốt trong những thước phim tài liệu chính là sự kế thừa, phát triển từ khởi nguồn văn hóa Việt Nam, với dấu mốc quan trọng là sự ra đời của Đề cương về văn hóa Việt Nam năm 1943.

Đạo diễn Trịnh Quang Tùng cho biết thêm: “Từ trong sâu thẳm, mỗi người dân Việt Nam, dù ở thời đại nào vẫn luôn giữ vững niềm tin, giữ vững dòng chảy văn hóa như một yếu tố nền tảng để tạo nên sức mạnh mềm dân tộc. Gìn giữ nền tảng văn hóa đó, khơi dậy tinh thần dân tộc để phát huy sức mạnh, để văn hóa thực hiện sứ mệnh “soi đường cho quốc dân đi” như lời Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn, bộ phim mà Hãng đang xây dựng không nằm ngoài dòng chảy đó. Đó là bức tranh toàn cảnh về khởi nguồn văn hóa từ trước năm 1943, trải qua các cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, đế quốc Mỹ, văn hóa Việt vững vàng, bản lĩnh để không bị đồng hóa, dù trong hoàn cảnh nào vẫn giữ được bản sắc riêng”.

Phim gồm 4 phần: Phần 1 khẳng định những giá trị của bản Đề cương trong thời gian 80 năm qua, khẳng định tầm nhìn xa trông rộng của Đảng ta về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của văn hóa trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Đây là văn kiện có giá trị lịch sử vô cùng to lớn và sâu sắc của Đảng, được coi là Tuyên ngôn của Đảng về một nền văn hóa dân tộc, khoa học, đại chúng.

Phần 2 đề cập nội dung Đề cương về văn hóa Việt Nam và các Nghị quyết của Đảng 80 năm qua về phát triển văn hóa; nêu cao truyền thống lịch sử, văn hóa và cách mạng của dân tộc; khẳng định sự kiên định con đường cách mạng mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta lựa chọn; khắc sâu đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, lòng biết ơn các bậc tiền nhân, danh nhân đã có công dựng nước và giữ nước.

Phần 3 là nội dung Đề cương và đường lối văn hóa của Đảng. Một nền văn học nghệ thuật mới hình thành trong khói lửa của 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, tạo nên nhiều tác phẩm giá trị. Việc vận dụng, tiếp thu và bổ sung, hoàn thiện những quan điểm, chủ trương của Đảng về văn hóa trong Đề cương về văn hóa Việt Nam năm 1943 được thể hiện trong các văn kiện của Đảng qua các thời kỳ; những thành tựu mà văn hóa Việt Nam đạt được dưới ánh sáng của Đảng.

Nội dung cuối cùng là quyết tâm cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng về văn hóa, Kết luận số 76-KL/TW ngày 4.6. 2020 của Bộ Chính trị, Kết luận chỉ đạo của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021 và các văn bản chỉ đạo của Đảng, Nhà nước về văn hóa.

Đạo diễn Nguyễn Quý Mạnh Minh cho biết: “Chúng tôi dồn toàn bộ tâm sức vào phần lời bình và hình ảnh. Trong đó, lời bình theo sát nội dung bản Đề cương từ dấu mốc 80 năm trước, sự phát triển của nền văn hóa dân tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng, trải qua các kỳ Đại hội Đảng, các Hội nghị văn hóa và hoạt động văn hóa mà Đảng ta đã lãnh đạo, chỉ đạo. Phần hình ảnh bên cạnh những tư liệu lịch sử sẽ khai thác các hình ảnh đa dạng về nhịp điệu, màu sắc, tạo tiết tấu, sự tươi mới; trong đó tập trung vào những nội dung, vấn đề trọng tâm trong phát triển văn hóa theo một dòng chảy xuyên suốt 80 năm”.

Từ khởi nguồn là bản Đề cương về văn hóa từ năm 1943 cho đến hôm nay, bức tranh văn hóa Việt được thể hiện qua các công trình văn hóa đến những hoạt động văn hóa cụ thể, những di sản văn hóa được UNESCO công nhận, di sản văn hóa quốc gia… Trong phim, khán giả sẽ được gặp một dòng chảy văn hóa xuyên suốt từ thời điểm văn hóa Việt Nam gặp nhiều thách thức, những người làm văn hóa, đội ngũ trí thức, văn nghệ sĩ bị mất định hướng. Trong bối cảnh đó, Tổng Bí thư Trường Chinh đã soạn thảo Đề cương về văn hóa Việt Nam, để từ đó nền văn hóa Việt tiếp tục trải qua nhiều chặng đường, vượt qua nhiều thách thức, luôn thể hiện sức mạnh, bản lĩnh và sứ mệnh “soi đường cho quốc dân đi”.

Cũng theo đạo diễn, với thời lượng dự kiến trên 40 phút, các nội dung tư liệu, hình ảnh, phỏng vấn… cần phải được chọn lựa kỹ lưỡng. “Chúng tôi đã và đang thực hiện nhiều cuộc phỏng vấn, nội dung lời bình chuyển tải nhiều thông điệp, do vậy sẽ phải chọn lựa những chi tiết, nội dung “đắt” nhất. Khác với các chương trình, bộ phim về văn hóa trước đây, tác phẩm này sẽ khai thác những khía cạnh, góc độ cụ thể để làm sáng lên tinh thần, giá trị, ý nghĩa của bản Đề cương cũng như sự soi chiếu của văn kiện lịch sử này từ 80 năm trước cho đến ngày hôm nay…”, đạo diễn Nguyễn Quý Mạnh Minh cho biết.

Đạo diễn Nguyễn Quý Mạnh Minh cùng ê kíp thực hiện kỳ vọng sẽ tạo nên một tác phẩm thực sự có chất lượng và chiều sâu. Điểm mới khác biệt của bộ phim chính là sự khai thác khối lượng lớn những hình ảnh tư liệu, các hoạt động văn hóa, hình ảnh và công trình văn hóa cụ thể... Đặc biệt, bám sát tinh thần chủ đạo của Đề cương về văn hóa Việt Nam, đạo diễn cho biết, 3 nguyên tắc định hướng “Dân tộc hóa, Khoa học hóa và Đại chúng hóa” sẽ được thể hiện trong tổng thể bộ phim chứ không ở riêng một chi tiết cụ thể nào, và toàn bộ phần lời bình, hình ảnh đều thể hiện rõ sự xuyên suốt, nhất quán này.