Đầu tư quy mô- Khai mở tiềm năng văn hóa

Dự án 6 là một trong 10 dự án thành phần quan trọng thuộc Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng DTTS&MN giai đoạn 2021-2030, được Quốc hội và Chính phủ đặc biệt quan tâm. Với tổng nguồn vốn ưu tiên bố trí cho toàn bộ Chương trình lên tới hơn 137.000 tỷ đồng trong giai đoạn 2021-2025, Dự án 6 được đảm bảo nguồn lực để triển khai đồng bộ, rộng khắp.

Sự đầu tư này được thể hiện qua các mục tiêu cụ thể, nhằm tạo ra nền tảng hạ tầng văn hóa và du lịch vững chắc. Đến nay, Dự án đã hỗ trợ đầu tư xây dựng 3.590 thiết chế văn hoá, thể thao tại các thôn, bản, giúp đồng bào có nơi sinh hoạt văn hóa cộng đồng đạt chuẩn. Đồng thời, việc hỗ trợ xây dựng 80 điểm đến du lịch tiêu biểu vùng DTTS và miền núi đã từng bước định vị và quảng bá thương hiệu du lịch cộng đồng tại các địa phương.

Chuyển hóa văn hóa thành sản phẩm kinh tế thông qua các mô hình thực tiễn

Điểm cốt lõi làm nên thành công của Dự án 6 chính là việc xây dựng mô hình liên kết đa chiều: Bảo tồn – Sản xuất – Dịch vụ du lịch. Dự án tập trung vào công tác bảo tồn chiều sâu, khôi phục các lễ hội, nghệ thuật trình diễn dân gian tiêu biểu, đồng thời gắn chặt với xây dựng chính sách hỗ trợ nghệ nhân trong việc lưu truyền và đào tạo người kế cận. Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, thổ cẩm và ẩm thực địa phương được khuyến khích sản xuất để phục vụ kinh doanh dịch vụ du lịch, tạo ra chuỗi giá trị kinh tế bền vững. Việc tổ chức các lớp truyền dạy văn hóa phi vật thể, hỗ trợ nghệ nhân trong việc lưu truyền và đào tạo người kế cận đã tạo ra một thế hệ "người giữ lửa" có thêm thu nhập ổn định từ chính di sản của mình.

Từ đó, giá trị văn hóa được chuyển hóa thành sản phẩm hàng hóa và dịch vụ du lịch. Các sản phẩm thủ công mỹ nghệ, thổ cẩm dệt tay, ẩm thực truyền thống được nâng cao chất lượng để trở thành hàng hóa lưu niệm có giá trị kinh tế cao. Nhiều mô hình thành công đã chứng minh tính hiệu quả. Điển hình tại Đại Từ, tỉnh Thái Nguyên, các homestay đã được xây dựng và phát triển gắn liền với trải nghiệm nương chè đẹp, thưởng thức đặc sản địa phương, giúp tỉnh có trên 30 mô hình du lịch cộng đồng do người dân làm chủ.

Còn tại Ba Vì (Hà Nội), mô hình du lịch cộng đồng tại bản Miền của người Dao quần chẹt không chỉ giúp du khách khám phá văn hóa mà còn cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe từ những bài thuốc nam quý, khai thác triệt để lợi thế truyền thống.

Tương tự, tại xóm Mỏ Gà (Võ Nhai, Thái Nguyên), du khách được trải nghiệm tiếng đàn tính, giọng hát Then, đưa văn hóa trở thành sinh kế.

Sự tham gia trực tiếp vào chuỗi cung ứng dịch vụ du lịch đã giúp người dân từ vai trò "đối tượng thụ hưởng" chuyển thành "chủ thể kinh tế", tự chủ và sáng tạo.

Chính sách đầu tư đúng đắn và sự vào cuộc quyết liệt của các cấp đã mang lại những con số ấn tượng. Văn hóa đã thực sự trở thành động lực phát triển kinh tế vùng DTTS&MN. Thu nhập bình quân của người DTTS đã đạt 43,4 triệu đồng/năm, tăng 3,1 lần so với năm 2020 – một con số vượt xa mục tiêu tăng trên 2 lần của Chương trình. Song song đó, tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào DTTS giảm bình quân đạt trên 3,4%/năm, cũng là một kết quả vượt mục tiêu kế hoạch.

Những thành tựu này khẳng định tầm nhìn chiến lược của Dự án 6: Phát triển kinh tế - xã hội phải gắn liền với bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa. Từ những di sản ngàn đời, đồng bào DTTS không chỉ giữ gìn được bản sắc mà còn làm giàu chính đáng, xây dựng cuộc sống ổn định, đóng góp vào mục tiêu quốc gia về giảm nghèo đa chiều và phát triển đất nước bền vững.