Xuyên suốt hàng nghìn năm lịch sử dựng nước và giữ nước hào hùng của dân tộc, Thanh Hóa được hội tụ bởi nhiều mạch nguồn văn hóa, từ đó hình thành và phát triển nhiều loại hình văn hóa dân gian phong phú mang sắc thái riêng của 7 anh em dân tộc xứ Thanh. Xứ Thanh cũng luôn được mệnh danh là mảnh đất địa linh sinh nhân kiệt, mảnh đất sinh thành và dưỡng dục nhiều anh hùng và danh nhân nổi tiếng, đời nối đời cống hiến trí tuệ, tài năng và công sức, tô đẹp trang sử vàng dựng nước và giữ nước hào hùng của dân tộc Việt Nam.

Nhân dân Thanh Hóa cần cù lao động, thiên nhiên Thanh Hóa giàu đẹp, lịch sử Thanh Hóa anh hùng. Tất cả những điều kiện hội tụ như vậy nên Thanh Hóa cũng đã hình thành một nền dân ca phong phú từ lâu đời, rải rác ở khắp các miền trong tỉnh. Những giai điệu mộc mạc, dung dị, mượt mà, tha thiết ấy trở thành hồn cốt quê hương xứ sở, làm nên bản sắc văn hóa của mảnh đất quê Thanh.

Với chủ đề "Xuôi bè sông Mã", đoàn nghệ thuật quần chúng tỉnh Thanh Hóa đã mang đến hội diễn năm nay 4 tiết mục đầy ấn tượng. Mở đầu là tiết mục hòa tấu nhạc cụ dân tộc "Xuôi dòng sông Mã". Sông Mã - Dòng sông đã khởi nguồn cho bao giá trị văn hoá, lịch sử, trở nặng phù sa cùng mẹ thiên nhiên để gieo mầm nhựa sống, kiến tạo một vùng châu thổ rộng lớn và tạc nên hình hài dáng vóc của xứ Thanh. Vượt qua bao thác ghềnh về với quê hương Thanh Hóa dòng sông Mã hiền hòa mà dữ dội, như lịch sử, như tình người, như nhịp sống miền Trung đầy sâu lắng. Xuôi dòng sông Mã là bản hòa ca đầy tự hào, không chỉ là hành trình ngược dòng thời gian, mà đó còn là chuyến đi trở về với cội nguồn sâu thẳm, nơi tiếng hò vọng giữa đại ngàn, chan chứa bao ký ức thân thương của một miền quê anh dũng.

Xuôi dòng sông mã, đưa chúng ta "Về với xứ Thanh". Cứ về Thanh Hóa một lần/Thì em hiểu hết người dân xứ này/Vì sao hát lại dô huầy/Vì sao nhiều lúc đò đầy vẫn sang. Nhịp chèo khỏe khoắn cùng điệu hò sông Mã đưa ta về với xứ Thanh vùng đất chứa đựng những trầm tích lịch sử, văn hóa dày sâu, nơi có đồng bằng trù phú, núi cao, biển rộng, sông dài chảy suốt hàng vạn năm không khi nào ngơi nghỉ. Thanh Hóa không những được thiên nhiên ban tặng cảnh núi non hùng vĩ, sơn thủy hữu tình, mà nơi đây còn sinh ra những bậc hiền tài xuất chúng làm rạng danh quê hương xứ sở, là tấm gương rạng ngời lịch sử, mãi muôn đời được hậu thế noi theo. Xứ Thanh ơi ta yêu đến vô cùng điệu hò khoan thắm tình sông Mã, sóng Hàm Rồng ngọc nhả châu giang, câu hát dô tá, dô tà vang vọng mãi ngàn năm khiến cho bao người ao ước được về thăm.

Sau những tiếng hò vang mênh mang sông nước, người dân xứ Thanh lại đắm say với nhịp điệu "Đi cấy - Đi gặt". Từ bao đời đất với người không ngủ, hỏi có nơi nào như quê hương tôi, trong câu hát cũng thấm bùn bão lũ, ăn cơm bằng đèn, đi cấy sáng trăng. Thanh Hóa không chỉ là mảnh đất kiên cường trong chiến đấu, mà còn là vùng quê yên bình, cần mẫn trong lao động sản xuất. Những cánh đồng bát ngát, những bàn tay chai sạn sớm hôm đã làm nên mùa vàng no ấm, đã viết nên bản hùng ca thầm lặng của người nông dân Việt Nam.

Cuối cùng là tiết mục liên khúc dân ca Thanh Hóa "Hò sông Mã". "Câu hò ướt đẫm mồ hôi/Bao đời vẫn đẩy trăng trôi với thuyền", giữa mênh mông sóng nước, giọng hò vang lên từ hàng trăm con đò xuôi ngược, rộn ràng như một bản hợp xướng. Hò sông Mã là điệu hò độc đáo của người dân Thanh Hoá, bắt nguồn từ lao động trên sông nước, những tiếng hò trên dòng Mã Giang đã ngân vang cùng gió núi mây trời, trải qua bao thăng trầm của lịch sử ghi dấu vào thời gian để khẳng định giá trị nhân văn và sức sống trường tồn của mình, 19 làn điệu hò như chất men ngấm vào những tay chèo, giúp họ thêm hào hứng đi dọc sông Mã, khi gấp gáp, mạnh mẽ, lúc lại khoan thai, nhẹ nhàng. Nghe hồn quê vang điệu hò sông Mã/Tiếng huầy dô lún cả đôi bờ.

Âm điệu hò sông Mã khỏe khoắn và nhịp nhàng như vậy, nhưng nội dung lời ca hò sông Mã nhìn chung vẫn biểu hiện tính chất lạc quan, trữ tình như nhiều loại dân ca khác. Hò sông Mã cũng thể hiện tình yêu cuộc sống sông nước của nhân dân Thanh Hóa với niềm tự hào về dòng sông của quê hương mình vừa hiền hòa thơ mộng, vừa hùng dũng sục sôi.

Với ý nghĩa của hội diễn cũng như thông điệp từ các tiết mục mang đến, các nghệ sĩ của đoàn nghệ thuật quần chúng tỉnh Thanh Hóa đã rất tâm huyết và nỗ lực biểu diễn. Những âm điệu độc đáo tạo nên tác phẩm âm nhạc mới ca ngợi cuộc sống lao động sản xuất và chiến đấu trên quê hương Thanh Hóa anh hùng. Những ca khúc ấy không những được người dân Thanh Hóa yêu mến tự hào mà còn được thính giả cả nước đón nhận và yêu thích.

Thông qua những câu hò, tiếng hát, lời ca mang âm hưởng của miền quê thắm đượm nghĩa tình, các nghệ nhân, nghệ sỹ, diễn viên đã nối gần lại những dòng sông, tình đất, tình người. Để rồi lắng đọng mãi trong lòng chúng ta lời mời gọi "Về đi anh thì ta mới thấu tình người xứ Thanh"./.