Tin tức và Sự kiện

Cỡ chữ
A A
Từ viết tắt Đọc bài viết
× Đọc bài viết Tạm dừng Đọc tiếp Dừng đọc Đang tải...
Vui lòng chờ giây lát
× Bài viết không có file audio
Tương phản

Xây dựng xã hội học tập ở Việt Nam

31/01/2017 | 13:37

Theo các nhà nghiên cứu, kiến thức con người thu nhận từ trong các nhà trường chỉ chiếm 25%, để sống và làm việc con người phải không ngừng học. Một trong các thiết chế góp phần không nhỏ vào việc giúp cho con người có thể thực hiện việc học suốt đời là các thư viện.

Thư viện góp phần xây dựng xã hội học tập ở Việt Nam

Từ  bao đời nay, thư viện đã được xem xét như một cơ quan giáo dục ngoài nhà trường. Sau khi Đề án “Đẩy mạnh các hoạt động học tập suốt đời trong các thư viện, bảo tàng, nhà văn hóa, câu lạc bộ giai đoạn 2014-2020” được phê duyệt, ngành thư viện đã nỗ lực triển khai nhiều hoạt động để tạo ra môi trường, cung cấp thêm các dịch vụ giúp cho người dân có thể thực hiện được việc học tập suốt đời một cách hiệu quả.



Xe ô tô thư viện lưu động Thư viện tỉnh Gia Lai phục vụ các em học sinh Trường dân tộc nội trú


Tính đến tháng 12 năm 2015, 100% thư viện cấp tỉnh, hơn 70% thư viện cấp huyện tổ chức cung cấp dịch vụ truy nhập Internet miễn phí để người dân được tiếp cận với thông tin, tri thức phục vụ nhu cầu học tập, nâng cao hiểu biết và các nhu cầu khác; Các thư viện đã tổ chức được nhiều lớp hướng dẫn sử dụng thư viện, tra cứu tìm kiếm thông tin, tri thức phù hợp với nhu cầu của người sử dụng, người dân sinh sống trên địa bàn; tổ chức các buổi nói chuyện chuyên đề về các vấn đề mà cộng đồng quan tâm. Số lượt người sử dụng dịch vụ thư viện công cộng và thư viện trường học hằng năm có sự gia tăng.
 
Hiệu quả thực tế cũng không ngừng được nâng cao: Bằng việc tổ chức các hoạt động và cung cấp các dịch vụ tại chỗ và luân chuyển, các thư viện từng bước đã trở thành điểm đến hấp dẫn, nơi góp phần khơi nguồn sáng tạo cho người đọc.



Thư viện không chỉ là nơi đọc sách mà còn là nơi trang bị kỹ năng cho người đọc, đặc biệt là các em thiếu nhi.


Các thư viện đã đổi mới phương thức hoạt động thư viện, phát huy tối đa nguồn tài liệu, tăng về số lượng, đa dạng về loại hình, mở rộng các dịch vụ mới thân thiện, phong phú. Thư viện không chỉ là nơi đọc sách mà còn là nơi trang bị kỹ năng cho người đọc, đặc biệt là các em thiếu nhi. Nhiều thư viện công cộng đã xây dựng các chương trình cho thiếu nhi nhân dịp hè với nhiều nội dung hấp dẫn. Nhờ đó đã thu hút được đông đảo học sinh đến thư viện trong kỳ nghỉ hè. Để giúp các em có thể tái tạo lại những kiến thức trong sách, thư viện đã triển khai các hình thức hướng dẫn cho các em vẽ tranh, chia sẻ cảm tưởng, kể chuyện theo sách. Công tác phục vụ thông tin theo chuyên đề và phổ biến thông tin có chọn lọc được tăng cường trong các thư viện đại học.

Công tác phục vụ bạn đọc tại chỗ được cải tiến, nâng cao chất lượng phục vụ. Gần đây, một số thư viện phát triển hình thức phục vụ truyền thống và hiện đại thông qua website, website thư viện số và đọc sách điện tử trực tuyến trên các thiết bị di động hiện đại (Hà Nội, Đà Nẵng, Đồng Tháp, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bình Dương, Tp. Hồ Chí Minh, Đồng Nai, Phú Yên, Trà Vinh, Vĩnh Long…).

Năm 2015, 2016, Thư viện Khoa học Tổng hợp TP. Hồ Chí Minh và Thư viện Quốc gia Việt Nam được sự tài trợ của Công ty Điện tử Samsung đã khai trương “Không gian chia sẻ S.hub” với không gian mở, ngoài việc dành cho đọc sách hay học tập, còn là nơi để bạn đọc làm việc, trao đổi, thảo luận, tạo không gian sáng tạo…



Khai trương “Không gian chia sẻ S.hub” tại Thư viện Quốc gia Việt Nam

Bên cạnh đó, một số thư viện tỉnh đã thành lập phòng đọc dành cho người khuyết tật (bao gồm cả khiếm thính và khiếm thị); một số thư viện còn tạo điều kiện cho người đọc tiếp cận cả tài liệu được xuất bản bằng tiếng dân tộc thông qua Website của mình. Tiêu biểu như Thư viện tỉnh Đồng Tháp, Hà Tĩnh, Trà Vinh, Sóc Trăng,…

Nhiều thư viện tỉnh/thành đã tập trung tăng cường hoạt động tuyên tuyền, giao lưu với các mô hình sáng kiến đọc sách hiệu quả, phù hợp chủ trương xây dựng thư viện là nơi học tập thường xuyên, học tập suốt đời.

Với sự hướng dẫn của nhân viên thư viện và các hoạt động do thư viện tổ chức,  các em thiếu nhi có thể tạo ra các sản phẩm khéo tay hay làm hoặc các bài viết, bức tranh sinh động. Cuộc thi Nét vẽ xanh, xuất phát ban đầu từ thành phố Hồ Chí Minh đã lan tỏa đến nhiều tỉnh/thành trong cả nước.



Bức tranh đạt giải trong Hội thi vẽ tranh "Thành phố tôi yêu" do Thư viện tỉnh Vĩnh Long tổ chức


Công tác luân chuyển, đưa sách về cơ sở, khuyến khích phong trào đọc sách trong nhân dân được đẩy mạnh. Các thư viện đã tiến hành luân chuyển sách báo xuống phòng đọc sách các cơ sở, điểm bưu điện văn hóa xã, trường học, khu chế xuất, mái ấm, bệnh viện, trại giam, các điểm sinh hoạt cộng đồng, khu vui chơi, giải trí, đưa sách tới các khu nhà trọ cho công nhân, vùng đồng bào dân tộc, vùng có điều kiện kinh tế khó khăn...  Bình quân một năm các thư viện luân chuyển khoảng gần 10 triệu lượt sách về cơ sở.

Một số thư viện đã triển khai phục vụ lưu động bằng xe ô tô chuyên dụng, tiêu biểu như: Thư viện tỉnh Yên Bái, Sơn La, Quảng Nam, Gia Lai, Nghệ An, An Giang, thành phố Hà Nội, thành phố Hồ Chí Minh, vừa phục vụ sách báo truyền thống, vừa phục vụ các dịch vụ điện tử cho người sáng mắt và người khiếm thị.

Không chỉ dừng lại phục vụ bạn đọc thông thường, nhiều thư viện đã triển khai nhiều dịch vụ cho người khuyết tât. Một số thư viện tỉnh phối hợp với Hội người mù tỉnh tổ chức các lớp tập huấn “Kỹ năng sử dụng máy tính và truy nhập internet” dành cho người khiếm thị với các nội dung như: nâng cao một số kỹ năng về máy tính và internet, khai thác các nguồn lực thông tin hữu ích dành cho người khiếm thị, kỹ năng tra cứu thông tin trên mạng; và đánh giá thông tin, kỹ năng sử dụng email, tạo mạng lưới thông qua dịch vụ mạng xã hội.

Với việc thực hiện đề án, việc xây dựng, củng cố và phát triển mạng lưới thư viện cơ sở, thư viện tư nhân có phục vụ cộng đồng, xây dựng phong trào đọc sách, phát triển văn hóa đọc trong cộng đồng cũng được đẩy mạnh hơn…

Nỗ lực đẩy mạnh các hoạt động phục vụ học tập suốt đời cho cộng đồng

Bên cạnh những thành tựu đáng khích lệ trên, trong triển khai đề án vẫn còn một số chỉ tiêu được đặt ra khó đạt được như mong muốn: Đến năm 2020, 50% thư viện cấp xã tổ chức cung cấp dịch vụ truy nhập Internet miễn phí để người dân được tiếp cận với thông tin, tri thức phục vụ nhu cầu học tập, nâng cao hiểu biết và các nhu cầu khác; Tỷ lệ người dân trên địa bàn sử dụng thư viện phục vụ nhu cầu học tập, tìm hiểu kiến thức nâng cao hiểu biết đạt 10-15% số dân.


Các học viên khiếm thị tham gia lớp tập huấn “Kỹ năng sử dụng máy tính và truy nhập internet”

Cho đến nay, với sự hỗ trợ của dự án “Nâng cao khả năng sử dụng máy tính và truy nhập Internet công cộng tại Việt Nam” do Quỹ Bill và Melinda Gates tài trợ mới chỉ có 500 thư viện xã (chiếm 4,5% số xã ở Việt Nam) có thể cung cấp được dịch vụ này. Vì thế nếu không có sự đầu tư tiếp tục từ Nhà nước hoặc từ các nguồn đóng góp xã hội hóa thì việc thực hiện các chỉ tiêu này sẽ rất khó được đảm bảo.

Khó khăn lớn nhất trong việc triển khai các hoạt động phục vụ cho người dân, đặc biệt là ở những vùng có điều kiện kinh tế khó khăn là: các thư viện chưa được đầu tư đúng mức, vốn tài liệu tuy có được phát triển nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu của người sử dụng vì kinh phí bổ sung còn hạn hẹp; phương tiện để vận chuyển sách còn chưa được trang bị. Hiện tại mới chỉ có 8 thư viện có ô tô thư viện lưu động, tất cả đều phải nhờ vào nguồn xã hội hóa.



Lễ trao tặng xe ô tô thư viện lưu động cho 05 thư viện tỉnh: Sơn La, Quảng Nam, Gia Lai, Nghệ An và An Giang


Để phát huy vai trò của thư viện trong việc phục vụ người dân học tập suốt đời, trong giai đoạn tới, phạm vi đề án sẽ được mở rộng với các thư viện bộ ngành và trường học. Bộ Văn hóa, Thể Thao và Du lịch sẽ tiếp tục có hướng dẫn và biện pháp để đảm bảo cho việc thực hiện các chỉ tiêu được đặt ra trong đề án. Bên cạnh đó, Bộ sẽ sớm biên soạn tài liệu hướng dẫn và tổ chức tập huấn kỹ năng về tổ chức các hoạt động học tập suốt đời trong các thư viện cho đội ngũ cán bộ, cộng tác viên trong các hệ thống thư viện; xây dựng mô hình và triển khai áp dụng điểm vào năm 2017; tiếp tục vận động các tổ chức và cá nhân tài trợ xe ô tô thư viện lưu động và sách báo cho các thư viện tỉnh để tăng cường khả năng phục vụ luân chuyển đến phục vụ đồng bào ở vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế khó khăn.

Để các thư viện có thể phục vụ nhu cầu học tập suốt đời của người dân đạt được hiệu quả, ngành thư viện cần được tăng cường đầu tư kinh phí, tạo cơ chế, chính sách, chế độ đãi ngộ để thu hút nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao phát triển các hoạt động phục vụ việc học tập suốt đời của người dân. Các Bộ ngành và Ủy ban nhân dân cấp tỉnh cần có sự quan tâm chỉ đạo sâu sát việc triển khai Đề án “Đẩy mạnh các hoạt động học tập suốt đời trong các thư viện, bảo tàng, nhà văn hóa, câu lạc bộ”. Cần xây dựng các kế hoạch cụ thể và cấp một khoản ngân sách để các thiết chế văn hóa nói chung và thư viện nói riêng có thể phát triển vốn tài liệu và tổ chức các dịch vụ hướng đến các đối tượng người đọc khác nhau trong cộng đồng.

Ngoài ra, các thư viện cần tiếp tục tăng cường công tác tuyên truyền về vai trò, ý nghĩa, tầm quan trọng của việc học tập suốt đời nhằm nâng cao nhận thức của các cấp lãnh đạo, ý thức của người dân, đồng thời tiếp tục tăng cường tổ chức các dịch vụ thân thiện, hấp dẫn cho bạn đọc. Các tổ chức, cá nhân sẽ tiếp tục có những đóng góp để tăng cường thêm nguồn lực và khả năng phục vụ cho cộng đồng.

Sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh có một mong muốn: “Dân tộc ta sẽ trở thành một dân tộc thông thái”. Đây cũng là khát vọng ngàn đời của một dân tộc mang trong mình niềm kiêu hãnh là con Rồng cháu Tiên. Sách báo luôn là một trong những phương tiện giúp cho mỗi người không ngừng nâng cao hiểu biết và kỹ năng sống. Trước thềm năm mới, rất nhiều nhiệm vụ đặt ra với ngành thư viện. Sự hỗ trợ, chung tay của các ngành, các cấp và toàn xã hội là một yếu tố vô cùng cần thiết để thư viện thực sự trở thành một trung tâm thông tin, văn hóa, giáo dục ngoài nhà trường, hỗ trợ đắc lực cho người dân thực hiện việc học suốt đời./.

TS. Vũ Dương Thúy Ngà
Vụ trưởng Vụ Thư viện

Bộ văn hóa, thể thao và du lịch
×