Nhiều hoạt động văn hóa lan tỏa trong cộng đồng

Xác định bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa là nhiệm vụ trọng tâm trong phát triển bền vững, tỉnh Vĩnh Long đã triển khai nhiều hoạt động cụ thể hướng đến cộng đồng các dân tộc thiểu số. Trong giai đoạn 2021-2025, chương trình được lồng ghép với các kế hoạch, đề án phát triển văn hóa, thể thao, du lịch, gắn chặt với mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số, tạo sự lan tỏa và đồng thuận cao trong toàn xã hội.

Một trong những điểm nhấn là Tuần lễ Văn hóa, Thể thao và Du lịch chào mừng Lễ hội Ok Om Bok, được tổ chức thường niên tại Khu di tích danh lam thắng cảnh quốc gia Ao Bà Om. Đây là lễ hội truyền thống quan trọng của đồng bào Khmer, đã được ghi danh vào Danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia từ năm 2014. Sau khi thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính, Lễ hội Ok Om Bok năm 2025 là sự kiện đầu tiên được tổ chức quy mô cấp tỉnh mở rộng, với sự tham gia của nhiều địa phương trong và ngoài tỉnh, thu hút hàng chục nghìn lượt người dân và du khách.

Trong khuôn khổ Tuần lễ hội, nhiều hoạt động mang đậm bản sắc văn hóa được tổ chức như liên hoan múa không chuyên dân tộc Khmer, hội thi trình diễn nhạc cụ truyền thống, triển lãm sản phẩm đặc trưng, trưng bày nghề và trang phục truyền thống, đua ghe Ngo, thi đấu bóng chuyền, bóng đá thanh niên người dân tộc. Những hoạt động phong phú này không chỉ khơi dậy tinh thần đoàn kết mà còn quảng bá hình ảnh văn hóa đặc sắc của người Khmer, đưa lễ hội trở thành thương hiệu văn hóa - du lịch đặc trưng của Vĩnh Long trong khu vực Đồng bằng sông Cửu Long.

Song song đó, Lễ hội Lăng Ông Trà Ôn và Lễ hội Nguyên tiêu Trà Cú của đồng bào dân tộc Hoa được duy trì, tổ chức chu đáo hằng năm. Nổi bật là các tiết mục múa Lân - Sư - Rồng, biểu diễn dàn nhạc "tùa lò cấu", cùng các hoạt động văn hóa tín ngưỡng, ẩm thực truyền thống, thu hút đông đảo người dân và du khách. Việc khôi phục, bảo tồn và phát huy các lễ hội của người Hoa đã góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa đa dạng của cộng đồng dân tộc thiểu số tại địa phương, đồng thời tạo động lực phát triển du lịch văn hóa, du lịch lễ hội.

Đặc biệt, Ngày hội Văn hóa - Thể thao đồng bào Khmer được tổ chức thường niên tại huyện Trà Ôn (năm 2023) và thị xã Bình Minh (năm 2025) đã trở thành sân chơi văn hóa lớn, nơi giao lưu giữa các nghệ nhân, diễn viên quần chúng và đồng bào dân tộc. Các hoạt động biểu diễn nghệ thuật, thi đấu thể thao, trình diễn trang phục, ẩm thực truyền thống… không chỉ tạo không khí vui tươi, gắn bó cộng đồng mà còn góp phần quảng bá hình ảnh người Khmer năng động, đoàn kết, chan hòa trong đời sống hiện đại.

Ngoài ra, trong 5 năm qua, Vĩnh Long tổ chức 7 cuộc liên hoan văn hóa quy mô cấp tỉnh và liên tỉnh, tiêu biểu như: Liên hoan văn nghệ quần chúng đồng bào Khmer, Liên hoan tiếng hát thanh niên Kinh - Hoa - Khmer, Liên hoan nghệ thuật quần chúng dân tộc Kinh, Khmer, Hoa, cùng các hội thi trình diễn nhạc cụ truyền thống. Mỗi chương trình đều thu hút hàng trăm diễn viên, nghệ nhân, thanh thiếu niên dân tộc tham gia, thể hiện sự gắn bó, đoàn kết giữa các cộng đồng dân tộc anh em.

Gắn bảo tồn văn hóa với phát triển du lịch, kinh tế - xã hội

Theo UBND tỉnh Vĩnh Long, việc tổ chức các hoạt động ngày hội, giao lưu, liên hoan văn hóa, thể dục, thể thao của đồng bào dân tộc thiểu số không chỉ nhằm bảo tồn giá trị văn hóa mà còn góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, củng cố tình đoàn kết giữa các dân tộc. Qua các sự kiện, nhiều giá trị văn hóa phi vật thể có nguy cơ mai một đã được khôi phục, trao truyền cho thế hệ trẻ.

Đáng chú ý, một số địa phương đã chủ động huy động nguồn lực xã hội hóa, vận động cộng đồng cùng tham gia bảo tồn di sản. Nhiều đội văn nghệ quần chúng, câu lạc bộ múa hát dân gian Khmer được duy trì thường xuyên; các nghệ nhân dân gian được tạo điều kiện truyền dạy nghề, âm nhạc, múa, trang phục, ẩm thực truyền thống cho thanh thiếu niên. Những hoạt động này không chỉ làm phong phú đời sống tinh thần ở cơ sở mà còn góp phần gìn giữ, lan tỏa giá trị văn hóa bản địa trong cộng đồng.

Ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch cũng chú trọng công tác sưu tầm, tư liệu hóa di sản để phục vụ công tác nghiên cứu, bảo tồn lâu dài. Một số loại hình văn hóa đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia như Lễ hội Đom Lơng Néak Tà của người Khmer; Nghề thủ công truyền thống làm chiếu Cà Hom của người Khmer; Nghề thủ công truyền thống làm mão (mũ), mặt nạ của người Khmer. Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức bảo tồn di sản được đẩy mạnh thông qua hệ thống truyền thanh, trường học và các tổ chức đoàn thể.

Theo định hướng giai đoạn tới, tỉnh Vĩnh Long tiếp tục nghiên cứu, tổ chức các lễ hội quy mô liên tỉnh, cấp vùng, hướng đến mục tiêu biến giá trị văn hóa dân tộc thiểu số thành nguồn lực phát triển du lịch bền vững. Ngành văn hóa sẽ phối hợp với các sở, ngành và địa phương xây dựng sản phẩm du lịch văn hóa - tâm linh gắn với các lễ hội tiêu biểu như Ok Om Bok, Lăng Ông Trà Ôn, Nguyên tiêu Trà Cú; đồng thời, phát triển các tour, tuyến du lịch cộng đồng tại vùng đồng bào dân tộc Khmer.

Với cách làm bài bản, sự quan tâm của các cấp, ngành và ý thức chủ động của cộng đồng, công tác bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa của các dân tộc thiểu số ở Vĩnh Long đang từng bước đi vào chiều sâu, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc và đưa di sản văn hóa trở thành động lực cho phát triển bền vững của địa phương.