Trung thực, cao thượng là đức tính cao đẹp, là thước đo quan trọng đánh giá nhân cách của con người, cũng là nhân tố cốt lõi trong việc hình thành và phát triển những phẩm chất đạo đức tốt đẹp của người Việt Nam. Đặc biệt, trong tiến trình thực hiện công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước hiện nay, cùng với nhu cầu và động lực phát triển ngày càng cao của con người, đức tính trung thực, cao thượng là một trong những tiêu chí toàn diện để phát huy tiềm năng của mỗi con người, giúp rèn luyện, tu dưỡng và phấn đấu để thành công. Ở bất kỳ ngành nghề nào cũng vậy, tính trung thực, cao thượng luôn là chỉ số đánh giá quan trọng, song hành với chỉ số thành tích, rõ nét nhất là trong thi đấu thể thao.

Nói về tinh thần trung thực, cao thượng trong thi đấu thể thao, quy định về thi đấu trung thực cao thượng của FIFA, có nêu rõ: "Thi đấu trung thực, cao thượng có nghĩa là thể hiện sự tôn trọng. Thể hiện sự tôn trọng là một phần của cuộc chơi. Nếu không có đối phương sẽ chẳng có trận thi đấu. Mỗi người đều có quyền và trong các quyền đó có quyền được tôn trọng. Những giá trị của thể thao đã tồn tại nhờ có sự ủng hộ của đông đảo những người yêu mến thể thao một cách trung thực và cao thượng. Đôi khi có những người làm được những việc phi thường xứng đáng được hưởng sự ghi nhận đặc biệt của chúng ta. Họ cần phải được tôn vinh và tấm gương của họ cần phải được mọi người biết đến. Điều đó sẽ giúp cổ vũ những người khác làm theo cách mà họ đã làm. Hãy giúp nâng cao giá trị của thể dục thể thao bằng cách phổ biến về những điều tốt đẹp trong thể dục thể thao". Từ những quy định cơ bản mà luật chơi đưa ra đã phản ánh rõ ý nghĩa của sự trung thực, cao thượng, đó là một phần quan trọng của cuộc chơi, cần được trân trọng và phát huy, để mang đến một giá trị đích thực mà thể dục thể thao hướng tới.

Điều đó còn thể hiện rõ trong quan điểm, định hướng của Đảng và Nhà nước đối với công tác thể dục thể thao, đề cao ý chí, nghị lực và quan trọng hơn nữa là tinh thần thể thao cao thượng, vượt lên và chiến thắng chính mình của vận động viên, đáp ứng lòng mong mỏi của Nhân dân. Trong lần tới thăm, động viên đội tuyển bóng đá nữ quốc gia Việt Nam trước khi đội xuất quân, lên đường tham dự Vòng chung kết bóng đá nữ Thế giới (World Cup) diễn ra tại Australia và New Zealand năm 2023 vừa qua, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhắc nhở: "Các cầu thủ tự tin, thi đấu hết mình, có chiến thuật thi đấu phù hợp, khẳng định bản lĩnh, ý chí quyết chiến, quyết thắng, chinh phục đỉnh cao, nhưng mặt khác cũng không quá đặt nặng thành tích, sức ép thành tích. Chiến thắng và thành tích là quan trọng, nhưng quan trọng hơn nữa là tinh thần thể thao cao thượng, vượt lên và chiến thắng chính mình, đáp ứng lòng mong mỏi của người hâm mộ, vì màu cờ sắc áo của Tổ quốc, để lại hình ảnh đẹp trong lòng người hâm mộ nước nhà và bạn bè quốc tế, khán giả thế giới". Dù kết quả thi đấu còn khá khiêm tốn nhưng các cô gái "kim cương" của chúng ta đã thi đấu tự tin, bản lĩnh, để lại dấu ấn tích cực, được đánh giá cao từ dư luận quốc tế về tinh thần đầy quả cảm, tính kỷ luật, đoàn kết và thể hiện tinh thần trung thực, cao thượng trong thi đấu.

Hay tại Đại hội Thể thao Đông Nam Á (SEA Games 32) năm 2023 diễn ra tại Campuchia, không thiếu những câu chuyện ấm áp về tình cảm cao thượng của con người, vượt lên trên cả những vị trí xếp hạng hay những tấm huy chương, trong đó có nhiều câu chuyện thể thao đầy cảm động của các đội, vận động viên thể thao Việt Nam. Đặc biệt là câu chuyện cảm động của vận động viên Nguyễn Thị Oanh giành 2 HCV trong vòng 30 phút tại SEA Games 32, khi Ban Tổ chức xếp 2 nội dung 1.500m và 3.000m vượt chướng ngại vật chỉ diễn ra cách nhau 20 phút. Tuy nhiên, thách thức về thời gian không thể ngăn cản Nguyễn Thị Oanh tạo nên kỳ tích. Sau khi về nhất ở nội dung 1.500m, tranh thủ chuẩn bị, rồi tiếp tục thi đấu và chiến thắng ở nội dung 3.000m vượt chướng ngại vật. 2 HCV SEA Games chỉ cách nhau 30 phút, một kỷ lục chưa từng có trong lịch sử SEA Games.

Thi đấu với tinh thần thể thao cao thượng, ngoan cường, sáng tạo, trung thực, luôn chấp hành tốt Luật thi đấu, quy định của Ban tổ chức Đại hội, tôn trọng truyền thống văn hóa của nước sở tại, thể hiện tinh thần đoàn kết, khắc phục khó khăn, giữ vững kỷ luật, góp phần tạo nên thành tích ấn tượng khi đạt 136 HCV, 105 HCV và 114 HCĐ tại SEA Games 32, xếp hạng nhất toàn đoàn, vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra, góp phần nâng vị thế của thể thao Việt Nam lên một tầm cao mới, khẳng định được truyền thống văn hóa lâu đời của Việt Nam, như lời nhắc nhở của Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang trong lần đến thăm Đoàn Thể thao Việt Nam tại Làng vận động viên SEA Games 32: "Đoàn thể thao Việt Nam phải thi đấu đẹp với tinh thần thể thao cao thượng, các bạn không chỉ là vận động viên, các bạn chính là sứ giả của tinh thần khát vọng, năng lực, sức mạnh Việt Nam. Vì thế điều quan trọng là chúng ta phải thi đấu đẹp, với tinh thần thể thao cao thượng để mỗi khi Quốc thiều của Việt Nam được cử lên, chúng ta có thể được khóc trong niềm tự hào dân tộc".

Đây đều là những thành tích đạt được, thành tích xuất sắc đó đã khẳng định vị thế mới của thể thao Việt Nam trên đấu trường quốc tế. Đó cũng là chiến thắng chính mình, của tình đoàn kết, hữu nghị và của tinh thần thể thao trung thực, cao thượng. Kế thừa truyền thống tốt đẹp của thể thao Việt Nam, trong những năm qua, nhiều địa phương đã có những chuyển biến tích cực trong đánh giá và định hướng chiến lược phát triển; luôn coi trọng tính trung thực, cao thượng, đoàn kết, hữu nghị vì một nền thể thao phát triển bền vững và minh chứng cho hiệu quả trong công tác thể dục thể thao là phong trào thể thao quần chúng cũng như thể thao thành tích cao ngày càng phát triển vượt bậc, đóng góp tích cực, trách nhiệm vào thành tích chung của thể thao nước nhà.

Thành tích đạt được của Thể thao Việt Nam thời gian qua chính là nhờ vào sự lãnh đạo sáng suốt, tài tình của Đảng và Nhà nước, sự vào cuộc của các cấp, các ngành trong việc phát triển tổng thể sự nghiệp thể dục thể thao nước nhà, cùng sự quản lý điều hành khoa học, linh hoạt của ngành Văn hóa, Thể thao và Du lịch, sự đồng tình hưởng ứng tích cực của Nhân dân. Nhưng đặc biệt hơn hết là sự phấn đấu đầy nghị lực, thể hiện tài năng, bản lĩnh thi đấu của các vận động viên. Cốt lõi của thành tích, bản lĩnh thi đấu là đức tính trung thực và cao thượng, đây là tiêu chí quan trọng nhất để đánh giá chất lượng và thành công của một vận động viên. Dù thành tích đạt được, được hình thành và kết tinh từ nhiều yếu tố, nhưng quan trọng nhất vẫn là tinh thần thể thao trung thực, cao thượng, đoàn kết cùng vươn tới mục tiêu đẹp đẽ của thể thao đích thực.

Có thể khẳng định thể dục thể thao đích thực, phải là môi trường thể thao trung thực, cao thượng, giúp xóa bỏ ranh giới, khoảng cách và định kiến, đưa con người xích lại gần nhau, góp phần xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh. Còn nếu lấy thể dục thể thao làm phương tiện chuyển tải những ý đồ xấu, thì rất dễ sản sinh ra những sản phẩm thể thao lệch lạc, méo mó, đi ngược lại giá trị đích thực của thể dục thể thao. Thi đấu trung thực, cao thượng luôn mang lại phần thưởng, cho dù chúng ta có thua trong trận đấu đó. Thi đấu trung thực, cao thượng giúp chúng ta được tôn trọng, các cuộc thi đấu thể thao sẽ không còn nhiều ý nghĩa nếu thiếu đi sự đoàn kết, trung thực và cao thượng.

Do đó, thể thao trung thực, cao thượng là một giá trị văn hóa cao đẹp cần được gìn giữ và phát huy. Có như thế mới giữ được vẻ đẹp vốn có của thể thao, góp phần thúc đẩy Cuộc vận động "toàn dân rèn luyện thân thể theo gương Bác Hồ vĩ đại" thực sự trở thành một phong trào có sức lan tỏa mạnh mẽ. Việt Nam là một dân tộc yêu thể thao, cũng là dân tộc chuộng hòa bình, hữu nghị, tình đoàn kết và những gì cao đẹp mà thể thao mang lại cho con người luôn được gìn giữ trang trọng. Chính vì vậy, phát huy tinh thần thể thao trung thực, cao thượng là phát huy tinh thần dân tộc, hào khí đó, sức mạnh đó được truyền tải rõ trong từng đường bóng, bước chạy, nước cờ… Từ đó nhắc nhở mỗi chúng ta rằng đạo đức thi đấu luôn chứng tỏ sức mạnh thực sự của mỗi vận động viên, và chiến thắng đẹp nhất là chiến thắng khi con người vượt lên chính mình. Thành tích là thước đo thành công, cũng chính là thước đo của sự trung thực, của lòng nhân ái, của tình người, của sự cao thượng trong thể thao.

TS. CAO VĂN CHÓNG

Uỷ viên BCH Hội Khoa học TDTT Việt Nam, Phó Giám đốc Sở VHTTDL tỉnh Bình Dương