Đối với người Hà Nhì – một trong 54 dân tộc anh em của Việt Nam quả trứng không đơn thuần là thực phẩm thường ngày mà còn mang ý nghĩa biểu tượng đặc biệt. Người Hà Nhì quan niệm, trứng là biểu tượng khởi nguyên của sự sống, của sinh sôi và may mắn và trứng mang sức mạnh bảo hộ, giúp con người tránh khỏi điều dữ, đem đến bình an. Từ niềm tin ấy, tục nhuộm trứng đã được lưu truyền qua nhiều thế hệ, trở thành một nét đẹp văn hóa độc đáo, tín ngưỡng dân gian, gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần của đồng bào nơi đây.

Theo chị Mạ Sừ Pư, người Hà Nhì Hoa ở xã Thu Lũm, Lai Châu, chia sẻ: Trong văn hóa Hà Nhì Hoa, quả trứng tròn tượng trưng cho sự đầy đủ, vẹn toàn và khát vọng về một cuộc sống no ấm. Chính vì vậy, nhuộm trứng đã trở thành phong tục lâu đời, không thể thiếu trong những ngày lễ quan trọng của người dân trong bản như đầu xuân năm mới hay Lễ cúng thần rừng. Vào dịp này, người trong bản thường trao tặng nhau những quả trứng gà màu hồng, đỏ với mong ước may mắn, đồng thời làm nhiều trứng để biếu tặng người thân, bạn bè thân quý, gửi gắm lời chúc bình an, thuận lợi và hanh thông.

Cũng theo chị Mạ Sừ Pư, để có những quả trứng rực rỡ, người Hà Nhì sử dụng các nguyên liệu truyền thống. Ví dụ như, để có được những quả trứng màu hồng rực rỡ vào dịp Tết, trước hết phải luộc trứng cho chín, rồi chuẩn bị củ dền, khi được đun nóng sẽ đem đi ép nước để lấy màu hồng tự nhiên; tiếp đó, gom vỏ hành tím, đun sôi để tạo màu; đồng thời, chuẩn bị giấy hồng để nhuộm màu cho trứng. Đến khâu nhuộm, cần phải xếp trứng đã luộc vào cốc hoặc bát lớn, rót nước màu ngập trứng. Thời gian ngâm quyết định độ đậm nhạt của màu sắc – càng để lâu, trứng càng lên màu rực rỡ. Mỗi công đoạn đều được làm thủ công, đòi hỏi sự tỉ mỉ và khéo léo.

"Đối với người Hà Nhì, trứng hồng đào là món quà tượng trưng cho lời chúc may mắn, tài lộc dành cho con cháu; còn những quả trứng đỏ lại mang ý nghĩa chúc phúc, gửi gắm sự an lành đến những vị khách quý. Tục lệ nhuộm trứng này đã có từ lâu đời và đến nay vẫn được duy trì đến ngày nay, trở thành một nét văn hóa đẹp, giàu bản sắc của dân tộc Hà Nhì" - chị Mạ Sừ Pư cho biết.

Không chỉ xuất hiện trong dịp Tết, trứng may mắn còn hiện diện trong Lễ cúng thần rừng – nghi lễ quan trọng vào tháng Giêng âm lịch. Đây cũng là dịp để những người con xa quê trở về đoàn tụ, cùng gia đình, anh em sum vầy, trao tặng nhau những quả trứng may mắn, biểu trưng cho tình đoàn kết và sự gắn bó cộng đồng. Trong những ngày lễ này, trứng được đặt trang trọng trên bàn thờ tổ tiên để bày tỏ lòng thành kính, treo trước cửa nhà nhằm xua đuổi điều xấu và cầu mong may mắn, an lành. Đồng thời còn được trao tặng cho bạn bè, khách quý như một lời chúc bình an và gắn kết tình cảm.

Trong đời sống của người Hà Nhì, quả trứng may mắn còn được xem như một vật hộ thân. Nhiều bậc cha mẹ thường làm trứng để trao cho con trẻ, gửi gắm niềm tin rằng con sẽ được bảo vệ, lớn lên khỏe mạnh, bình an. Người đi rừng, đi nương cũng mang theo bên mình, coi đó như lá bùa giúp tránh khỏi rủi ro, tai ương trên đường dài.

Hơn thế, nghi thức trao – nhận quả trứng may mắn không chỉ mang giá trị cá nhân mà còn là hành động cộng đồng, thắt chặt tình cảm, củng cố niềm tin và sự gắn kết giữa các thành viên trong mỗi gia đình cũng như cộng đồng mỗi người dân trong bản.

Chị Mạ Sừ Pư cũng cho biết, trứng sau khi nhuộm màu rực rỡ sẽ được đeo vào cổ mỗi người, thể hiện sự gửi gắm may mắn, hạnh phúc và những mong ước tốt đẹp từ người tặng đến với người thân, bạn bè hay khách quý. Để có được quả trứng hoàn chỉnh, ngoài công đoạn nhuộm màu, người Hà Nhì còn tỉ mỉ đan những chiếc giỏ đựng trứng bằng sợi len, đòi hỏi sự khéo léo và tinh tế, làm cho món quà truyền thống càng thêm ý nghĩa.

Quả trứng may mắn của người Hà Nhì là biểu tượng sống động cho triết lý hòa hợp giữa con người – thần linh – thiên nhiên. Đó không chỉ là món quà cầu may, mà còn là di sản tinh thần quý báu được cộng đồng gìn giữ qua nhiều thế hệ.

Trong bối cảnh phát triển du lịch trải nghiệm hiện nay, nghề thủ công nhuộm trứng của người Hà Nhì hoàn toàn có thể trở thành một sản phẩm văn hóa – du lịch đặc sắc. Việc bảo tồn không chỉ dừng ở kỹ thuật làm trứng, mà còn cần gìn giữ không gian văn hóa, câu chuyện và ý nghĩa nhân văn gắn với phong tục ấy, để sắc màu trứng may mắn tiếp tục lan tỏa, góp phần làm phong phú thêm bản sắc văn hóa dân tộc vùng cao Tây Bắc.