Đây là hoạt động nhằm chào mừng kỷ niệm 71 năm Ngày Giải phóng Thủ đô (10/10/1954 – 10/10/2025). Đồng thời, thông qua sự kiện nhằm tôn vinh, khen thưởng những tác phẩm và tác giả xuất sắc; góp phần khơi dậy tình yêu văn học nghệ thuật, khuyến khích lao động sáng tạo và thúc đẩy sự phát triển của nền văn học nghệ thuật Việt Nam.

Phát biểu tại lễ trao giải, nhà văn, nhà báo Hoàng Dự - Tổng Biên tập Thời báo Văn học nghệ thuật, Trưởng Ban tổ chức cuộc thi cho biết, thiết thực kỷ niệm các ngày lễ lớn và những sự kiện lịch sử trọng đại của dân tộc trong giai đoạn 2023 – 2025, Thời báo Văn học nghệ thuật, cơ quan ngôn luận của Liên hiệp các Hội Văn học nghệ thuật Việt Nam tổ chức Cuộc thi Sáng tác Tiểu thuyết Thời báo Văn học nghệ thuật lần thứ I (2023 – 2025).

Cuộc thi nhằm huy động sự tham gia của các nhà văn chuyên nghiệp, không chuyên và những người yêu văn học trong nước, cũng như người Việt Nam ở nước ngoài trong việc sáng tác các tác phẩm phản ánh chân thực, sinh động hiện thực công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; khắc họa hình tượng con người Việt Nam trong thời kỳ mới, trên nhiều lĩnh vực và giai tầng xã hội; góp phần xây dựng, bồi đắp hệ giá trị con người Việt Nam hiện đại. Thông qua đó, cuộc thi hướng tới việc khơi dậy tinh thần yêu nước và ý thức trách nhiệm xã hội của đội ngũ văn nghệ sĩ, người yêu văn học nghệ thuật; đồng thời khuyến khích sáng tạo các tác phẩm có giá trị tư tưởng và nghệ thuật cao, đáp ứng mong muốn của Đảng, Nhà nước và nhu cầu thưởng thức văn học nghệ thuật của nhân dân.

"Với gần 150 tác phẩm của hơn 120 tác giả trên khắp mọi miền Tổ quốc gửi về tham dự, cuộc thi là minh chứng sinh động cho sức sống bền bỉ của thể loại tiểu thuyết – thể loại 'xương sống' của nền văn học nước nhà. Đồng thời, thể hiện sự quan tâm, đồng hành của đội ngũ các nhà văn thuộc nhiều thế hệ đối với phong trào sáng tác hiện nay" - nhà văn, nhà báo Hoàng Dự nhấn mạnh.

Cuộc thi Sáng tác Tiểu thuyết Thời báo Văn học Nghệ thuật lần thứ I (2023 – 2025) được phát động ngày 28/4/2023 và hạn cuối nhận bài ngày 29/2/2025. Ban tổ chức đã nhận được 146 tác phẩm dự thi, trong đó có 134 tác phẩm hợp lệ, của 133 tác giả (tác giả nhiều tuổi nhất sinh 1937; có 2 tác giả trẻ nhất đang là học sinh THPT, có 91 tác giả nam, 32 tác giả nữ - trong đó có 1 nữ tu). Đây thực sự là những "con số biết nói", phản ánh sức sống mạnh mẽ của thể loại tiểu thuyết trong đời sống văn học đương đại. Cuộc thi đã quy tụ một lực lượng sáng tác đông đảo của nhiều thế hệ – từ những cây bút tên tuổi đã khẳng định vị trí trên văn đàn đến các gương mặt trẻ đầy năng lượng và sáng tạo, cùng góp phần mang đến những tiếng nói nghệ thuật phong phú, mới mẻ cho văn học nước nhà.

Nhà văn, nhà lý luận phê bình Bùi Việt Thắng - Trưởng Ban Giám khảo cuộc thi nhận định: Các tác phẩm tham dự có hình thức sử thi trong hình thái panorama (toàn cảnh, hoành tráng) trong một tác phẩm 1000 trang (bản thảo A4) với kiểu viết "đại tự sự", như là sự tiếp nối truyền thống sử thi trong văn học 1945-1975; lại có những tác phẩm cực ngắn (chỉ từ 8 - 15 trang bản thảo A4), như là sự thể nghiệm viết siêu ngắn chủ đích đến "ý tại ngôn ngoại" theo tinh thần "tiểu tự sự"; có lối viết giả tưởng hay kỳ ảo nhưng ngẫm sâu xa lại thấy vẫn gần với đời, với đạo, có lối viết dựa trên tư liệu - lịch sử nhưng vẫn không xem nhẹ hư cấu như một quyền uy tối cao của nhà văn.

Bên cạnh đó, đề tài truyền thống (lịch sử, cách mạng và chiến tranh) chiếm khoảng 40% tác phẩm dự thi; đề tài đương đại (thế sự - đời tư) chiếm khoảng 55% tác phẩm dự thi, có khoảng 5% tác phẩm dành cho các đề tài khác (sinh thái, giả tưởng, phái tính, AI,...). Nhìn vào những con số này, người am hiểu tình hình văn học sẽ thấy tin tưởng vào khả năng áp sát đời sống của tiểu thuyết.

Sau quá trình chấm giải nghiêm túc, khách quan và trách nhiệm, Ban Giám khảo thống nhất nhận định, cuộc thi chưa tìm được tác phẩm thật sự nổi trội để xứng đáng trao giải nhất. Tuy vậy, điều đó không làm giảm đi ý nghĩa của cuộc thi, mà ngược lại, cho thấy tinh thần làm việc công tâm, minh bạch và chuẩn mực mà Ban Giám khảo và Ban tổ chức hướng tới.

Ban tổ chức đã quyết định trao 12 giải chính thức gồm: 3 giải nhì, 4 giải ba và 5 giải khuyến khích, đồng thời, trao 1 giải đặc biệt của Ban Giám khảo và 11 tặng thưởng đồng hành của Ban tổ chức, nhằm ghi nhận những đóng góp và tinh thần gắn bó của các tác giả đối với cuộc thi.

Cuộc thi Sáng tác Tiểu thuyết Thời báo Văn học nghệ thuật lần thứ I (2023 – 2025) mang ý nghĩa như một nguồn động lực mới, góp phần thúc đẩy sự phát triển của tiểu thuyết Việt Nam hiện đại, trong bối cảnh nền văn học nước ta đang chuyển mình mạnh mẽ theo xu thế hội nhập sâu rộng với thế giới trên mọi phương diện. Cuộc thi không chỉ khuyến khích sáng tạo, tìm kiếm những tiếng nói nghệ thuật đặc sắc, mà còn tạo dựng một không gian văn học nhân văn và cởi mở, nơi các tác giả có thể trao đổi, lan tỏa những giá trị thẩm mỹ mới, khẳng định vị thế của tiểu thuyết Việt Nam trong dòng chảy văn học đương đại../.