Theo đó, Bộ trưởng Bộ VHTTDL Nguyễn Văn Hùng quyết định thành lập Hội đồng thẩm định Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị Di tích quốc gia đặc biệt Khởi nghĩa Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn.

TS. KTS. Hoàng Đạo Cương, Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch làm Chủ tịch Hội đồng;  PGS. TS. Lê Thị Thu Hiền, Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch làm Phó Chủ tịch Hội đồng; PGS.TS. Đặng Văn Bài, Phó Chủ tịch Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia và Thiếu tướng. TS. Nguyễn Xuân Năng, Nguyên Giám đốc Bảo tàng lịch sử quân sự Việt Nam là Ủy viên phản biện.

Hội đồng còn có các Ủy viên là lãnh đạo Uỷ ban nhân dân tỉnh Lạng Sơn; Cục Di sản văn hóa; Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam;  Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch tỉnh Lạng Sơn, Ủy viên; Bảo tàng lịch sử quốc gia; đại diện các đơn vị của Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Bộ Quốc phòng, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính, Viện Kiến trúc quốc gia...

Hội đồng có nhiệm vụ thẩm định Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị Di tích quốc gia đặc biệt Khởi nghĩa Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn, tổng hợp báo cáo kết quả trình Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch xem xét, quyết định. Hội đồng chịu trách nhiệm về những đánh giá và kết luận của mình.

Khu di tích Quốc gia đặc biệt Khởi nghĩa Bắc Sơn thuộc tỉnh Lạng Sơn. Đây vốn là nơi phát hiện nền văn hóa Bắc Sơn có niên đại khoảng 11.000 – 6.000 năm cách ngày nay, thuộc giai đoạn Sơ kỳ đá mới cho thấy đây là vùng đất cư trú cổ của con người. 

Đây là nơi diễn ra cuộc khởi nghĩa vũ trang đầu tiên dưới sự lãnh đạo của Đảng, nơi thành lập Đội Cứu quốc quân I, tiền thân của quân đội nhân dân Việt Nam anh hùng. Cách đây 80 năm, vào tối 27/9/1940, tại châu Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn, dưới sự lãnh đạo của đảng bộ địa phương, lực lượng khoảng 600 người tiến công đồn Mỏ Nhài, giải phóng châu lỵ Bắc Sơn, xóa bỏ chính quyền thực dân, phong kiến. 

Cuộc khởi nghĩa đã gây tiếng vang lớn, báo hiệu mở đầu thời kỳ đấu tranh mới của cách mạng Việt Nam: Thời kỳ kết hợp đấu tranh vũ trang với đấu tranh chính trị; nổi dậy của quần chúng kết hợp với tiến công của các LLVT cách mạng, đánh đổ chính quyền của địch, giành độc lập, tự do. Khởi nghĩa Bắc Sơn là tiền đề khai sinh ra Đội Du kích Bắc Sơn. 

Cuộc Khởi nghĩa Bắc Sơn có ý nghĩa lịch sử vô cùng to lớn đối với phong trào cách mạng Việt Nam và phong trào giải phóng dân tộc ở Đông Dương trong thời kỳ chiến tranh thế giới thứ hai, mở đầu thời kỳ đấu tranh mới của cách mạng Việt Nam - thời kỳ kết hợp đấu tranh chính trị với đấu tranh vũ trang, nổi dậy của quần chúng kết hợp với tiến công của các lực lượng vũ trang cách mạng giành chính quyền về tay nhân dân. 

Tuy thắng lợi được diễn ra trên phạm vi địa bàn một , nhưng khởi nghĩa Bắc Sơn có ý nghĩa lịch sử quan trọng trong tiến trình đấu tranh giải phóng dân tộc, giành độc lập, tự do của dân tộc ta dưới sự lãnh đạo của Đảng. 

Khởi nghĩa Bắc Sơn đã thể hiện sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng ta trong thời điểm lúc bấy giờ là đúng đắn và sáng suốt; để lại cho Đảng ta những bài học kinh nghiệm quý báu về phương pháp lãnh đạo, chỉ đạo, về tiến hành khởi nghĩa vũ trang tiến tới giành chính quyền trong cách mạng tháng Tám 1945 lịch sử và cho những thắng lợi vĩ đại tiếp theo của lịch sử cách mạng Việt Nam.

Ngày nay, di tích quốc gia đặc biệt Khởi nghĩa Bắc Sơn có giá trị lịch sử tiêu biểu, quan trọng trong hệ thống các di tích lịch sử quân sự cách mạng Việt Nam, ghi dấu hàng loạt những sự kiện có ý nghĩa đặc biệt. 

Với giá trị lịch sử tiêu biểu, Khu di tích lịch sử Khởi nghĩa Bắc Sơn được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng Di tích Quốc gia đặc biệt (tại Quyết định số 2499/QĐ-TTg, ngày 22-12-2016).

Bắc Sơn còn là An toàn khu nuôi giấu, bảo vệ các cơ quan, cán bộ cao cấp của Trung ương, Xứ ủy Bắc kỳ trong thời gian hoạt động cách mạng. Vì vậy năm 2016, tỉnh Lạng Sơn đã được Thủ tướng Chính phủ công nhận tổng cộng 12 xã ATK và công nhận vùng ATK Bắc Sơn (tại Quyết định 2475/QĐ-TTg ngày 18/12/2016). 

Ngày 24 tháng 4 năm 2018, UBND tỉnh Lạng Sơn phê duyệt đề án phát triển kinh tế - xã hội, bảo tồn, tôn tạo các di tích lịch sử cho 4 xã An toàn khu và Vùng An toàn khu  Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn đến năm 2025 (tại quyết định số 775/QĐ-UBND).

Cuộc Khởi nghĩa Bắc Sơn có ý nghĩa vô cùng to lớn đối với lịch sử dân tộc Việt Nam, là biểu tượng sáng ngời của lòng yêu nước, ý chí quật cường của quân, dân Bắc Sơn nói riêng và quân, dân Việt Nam nói chung. 

Ngày nay, những sự kiện lịch sử và lễ hội, phong tục tập quán của đồng bào gắn với những địa điểm thuộc Khu di tích lịch sử Khởi nghĩa Bắc Sơn chính là di sản văn hoá quý báu cần được tiếp tục quan tâm, gìn giữ, khai thác và phát huy, tạo thêm nguồn lực cho sự phát triển kinh tế - xã hội cho địa phương. Khu DT đã trở thành một "Bảo tàng thu nhỏ sống động"- nơi lưu giữ những dấu ấn về không gian, thời gian và những hiện vật gắn liền với một thời kỳ lịch sử hào hùng của dân tộc.

Trong những năm qua, công tác quản lý, bảo vệ, phát huy giá trị di tích trên địa bàn  đã được các cấp ủy Đảng, chính quyền và toàn thể xã hội quan tâm, chú trọng triển khai thực hiện và thu được một số kết quả nhất định, tạo được chuyển biến tích cực trong nhận thức và hành động, góp phần giáo dục truyền thống văn hóa lịch sử và thúc đẩy sự phát triển kinh tế, xã hội, du lịch - dịch vụ tại địa phương.

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt đã đạt được, công tác quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích vẫn còn nhiều hạn chế, đặc biệt là công tác quy hoạch, khoanh vùng bảo vệ, cắm mốc giới, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho di tích... 

Thực trạng trên không chỉ gây khó khăn trong việc tạo lập hành lang, cơ sở pháp lý cho việc quản lý, bảo vệ di tích, làm tăng nguy cơ xâm phạm, lấn chiếm đất, mặt bằng, không gian, cảnh quan tại di tích; thậm chí gây nguy cơ hủy hoại, xuống cấp di tích... mà còn làm cho quy mô, nguồn lực đầu tư bảo tồn, phát huy giá trị di tích trên địa bàn bị hạn chế, nhỏ lẻ thiếu đồng bộ, chưa tương xứng với nhịp độ phát triển kinh tế - xã hội, chưa phát huy hiệu quả vai trò, định hướng của nhà nước, huy động mọi nguồn lực xã hội để xây dựng, hình thành những công trình quy mô lớn xứng tầm với nội dung, giá trị của di tích, tiến tới hình thành một số vùng không gian văn hóa -  di sản tiêu biểu phục vụ hiệu quả công tác tuyên truyền, giáo dục lịch sử truyền thống, ý thức dân tộc, ý thức cộng đồng, bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa gắn với phát triển kinh tế, xã hội, du lịch dịch vụ tại địa phương. 

Với những giá trị khảo cổ, lịch sử và cách mạng nổi bật, có ý nghĩa vô cùng to lớn trong tiến trình cách mạng xây dựng tổ quốc cũng như những giá trị tiềm năng về cảnh quan văn hóa, năm 2022, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt nhiệm vụ Quy hoạch khu di tích khởi nghĩa Bắc Sơn tại Quyết định số 1018/QĐ-TTg ngày 30/8/2022. 

Đặt trong quy hoạch chung của tỉnh Lạng Sơn, quyết định 236/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch tỉnh Lạng Sơn thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, với mục tiêu tổng quát của Quy hoạch là xây dựng Lạng Sơn trở thành tỉnh biên giới có kinh tế phát triển, xã hội ổn định, quốc phòng, an ninh, môi trường sinh thái được bảo đảm, là một trong các cực tăng trưởng, trung tâm kinh tế của vùng trung du và miền núi phía Bắc, là "cầu nối" ngày càng quan trọng trong kết nối kinh tế, thương mại giữa Việt Nam, các nước ASEAN, Trung Quốc và châu Âu, quy hoạch Khu di tích Bắc Sơn trở thành nhiệm vụ có ý nghĩa cấp thiết góp phần vào bảo tồn phát huy giá trị của Khu di tích nói riêng và phát triển kinh tế xã hội tỉnh Lạng Sơn, tỉnh Lạng Sơn nói chung.

Xuất phát từ tình hình thực tế và yêu cầu phát triển trong giai đoạn mới, căn cứ vào quyết định số: 1018/QĐ-TTg phê duyệt nhiệm vụ việc lập "Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị Di tích quốc gia đặc biệt Khởi nghĩa Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn" của thủ tướng chính phủ ngày 30 tháng 8 năm 2022 nhằm  mục tiêu nhận diện đầy đủ các giá trị di tích, bảo tồn và phát huy giá trị di tích  hoàn chỉnh ranh giới bảo vệ khu di tích và làm căn cứ pháp lý để quản lý và bảo vệ di tích; lập, thẩm định, phê duyệt và triển khai các dự án thành phần bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị di tích; xây dựng các quy định để quản lý, kiểm soát không gian quy hoạch kiến trúc cảnh quan di tích và các khu vực liền kề di tích, phù hợp với quy hoạch được duyệt và quy hoạch khác có liên quan. 

Đây là một nhiệm vụ cần thiết và cấp bách không chỉ đối với việc bảo tồn di sản của địa phương trong sự gắn kết với hệ thống di tích cách mạng của đất nước mà còn tạo động lực cơ sở để xây dựng và phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương. 

Nhiệm vụ tập trung:  

Khảo sát đánh giá tổng quan hơn về các di tích trong khu di tích; phân loại, tạo sự liên kết, kết nối các điểm; xác lập trình tự ưu tiên đầu tư, tổng hợp, đề xuất các giải pháp bảo quản, tu bổ, phục hồi, phát huy giá trị di tích…; tạo tiền đề quan trọng trong việc xây dựng hệ thống dữ liệu khoa học phục vụ việc lưu trữ, nghiên cứu, tìm hiểu về di tích và hệ thống di tích của tỉnh.

Xác định phạm vi và biện pháp bảo quản, tu bổ, phục hồi các yếu tố gốc của từng di tích trong một khu vực xác định, định hướng tổ chức không gian các hạng mục công trình phụ trợ, hệ thống công trình hạ tầng kỹ thuật và tạo lập môi trường cảnh quan thích hợp trong khu vực di tích.

Tạo hành lang, cơ sở pháp lý, khoa học trong công tác quản lý, bảo vệ, phát huy di tích; thực hiện quy hoạch tổng thể, quy hoạch chi tiết đối với từng di tích, cụm di tích; lập, thẩm định, phê duyệt, triển khai các dự án thành phần đầu tư xây dựng, bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị từng điểm, khu di tích gắn với phát triển kinh tế, xã hội, du lịch, dịch vụ tại địa phương theo đồ án quy hoạch được thuận lợi, đồng bộ và hiệu quả; công tác phân bổ, bố trí, điều chỉnh quỹ đất, lập hồ sơ địa chính, khoanh vùng, cắm mốc giới, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và thực hiện công tác thanh tra, giám sát đưa công tác quản lý, sử dụng đất đai, mặt bằng, không gian di tích đi vào nề nếp.

Với những yêu cầu nêu trên, việc lập "Quy hoạch bảo quản, tu bổ, phục hồi và phát huy giá trị Di tích quốc gia đặc biệt Khởi nghĩa Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn" là cần thiết, phù hợp với định hướng bảo tồn, phát huy giá trị di sản văn hóa của tỉnh, với quá trình hội nhập, phát triển và các mục tiêu, định hướng phát triển kinh tế, xã hội, an ninh, quốc phòng và quy hoạch chung của tỉnh Lạng Sơn trong giai đoạn mới.