Tỉnh Thái Nguyên có diện tích tự nhiên trên 8.370 km², dân số gần 1,8 triệu người. Cùng với các địa phương trên cả nước, việc sáp nhập tỉnh đã mở ra những cơ hội mới để phát triển du lịch. Sau sáp nhập, tỉnh Thái Nguyên có không gian phát triển du lịch mở rộng, tài nguyên du lịch tự nhiên, văn hóa đặc sắc hơn. Trên địa bàn tỉnh có 714 di tích lịch sử, văn hoá, danh lam thắng cảnh; trong đó có 03 di tích được xếp hạng cấp quốc gia đặc biệt, 67 di tích được xếp hạng cấp quốc gia, 323 di tích xếp hạng cấp tỉnh, 45 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia đã được công nhận. Đến với Thái Nguyên, du khách sẽ được khám phá cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, được tìm hiểu về các di tích lịch sử - văn hóa và hòa mình vào các giá trị văn hóa phi vật thể phong phú của đồng bào các dân tộc.

Trong đó, Vườn Quốc gia Ba Bể được biết đến như một trong những điểm đến hàng đầu của Đông Nam Á. Năm 2004, nơi đây vinh dự được công nhận là Vườn Di sản ASEAN, ghi danh vào danh sách những khu bảo tồn thiên nhiên có giá trị lớn không chỉ đối với Việt Nam mà còn đối với toàn khu vực Đông Nam Á. Với diện tích hơn 10.000ha, Ba Bể mang đến một hệ sinh thái đa dạng, nơi cư trú của hàng nghìn loài động thực vật quý hiếm. Hồ Ba Bể là một trong những hồ nước ngọt tự nhiên lớn nhất Việt Nam và đứng trong top 20 hồ lớn nhất thế giới, nổi bật giữa khung cảnh thiên nhiên hùng vĩ.

Hồ được hình thành từ cách đây hàng triệu năm, do tác động của quá trình kiến tạo địa chất. Theo các nghiên cứu khoa học, hồ Ba Bể là kết quả của một sự kiện sụt lún lớn, tạo ra một vùng trũng sâu giữa núi đá vôi. Nước từ các dòng suối và mạch ngầm đã tích tụ lại, tạo thành hồ nước rộng lớn như ngày nay.

Với lợi thế từ lịch sử, cảnh quan, khí hậu, văn hóa, ẩm thực, hồ Ba Bể hội tụ đầy đủ tiềm năng để trở thành điểm đến du lịch "bốn mùa" trong năm, mỗi mùa lại mang một vẻ đẹp riêng. Vào mùa hè, thời tiết ở hồ Ba Bể mát mẻ, dễ chịu, rất thích hợp cho các hoạt động tham quan, khám phá. Mùa xuân là thời điểm hồ Ba Bể trở nên náo nhiệt với các lễ hội truyền thống của dân tộc Tày. Mùa thu lá cây bên hồ chuyển màu vàng, tạo nên một khung cảnh lãng mạn và thơ mộng. Đến với hồ Ba Bể vào mùa đông, du khách sẽ được đắm mình trong cảnh sắc thiên nhiên hoang sơ tĩnh lặng.

Một số điểm tham quan hấp dẫn du khách khi đến hồ Ba Bể như: Động Puông: Hang động tự nhiên dài hơn 300m, nơi dòng sông Năng chảy qua, tạo nên cảnh quan huyền bí với những khối thạch nhũ độc đáo. Thác Đầu Đẳng: Dòng thác trắng xóa đổ xuống từ độ cao giữa khung cảnh núi rừng hoang sơ, là địa điểm lý tưởng để tận hưởng không khí trong lành. Ao Tiên: Hồ nước trong lòng hồ Ba Bể và rừng nguyên sinh, được bao phủ bởi thiên nhiên nguyên sơ, gắn liền với truyền thuyết về các tiên nữ giáng trần. Đảo Bà Góa: Những hòn đảo nhỏ giữa mặt hồ, gắn liền với truyền thuyết về sự tích hình thành hồ Ba Bể, mang ý nghĩa tâm linh đối với người dân địa phương.

Đến với hồ Ba Bể, du khách không chỉ được ngắm cảnh mà còn được tham gia vào nhiều hoạt động trải nghiệm thú vị như: đi thuyền trên hồ, chèo thuyền kayak, trekking và leo núi… Du lịch hồ Ba Bể còn mang đậm dấu ấn văn hóa của các dân tộc Tày, Dao, H'Mông. Các bản làng quanh hồ là những điểm đến lý tưởng để du khách trải nghiệm và khám phá đời sống văn hóa đa dạng của người dân tộc thiểu số như: lưu trú tại các homestay truyền thống, hòa mình vào các hoạt động văn hoá, văn nghệ truyền thống, thưởng thức các món ăn đặc sản địa phương. Những nét đặc trưng về văn hóa, kiến trúc và ẩm thực đã tạo nên sức hút độc đáo cho các bản làng dân tộc thiểu số.

Để phát huy những ưu thế và tiềm năng sẵn có của địa phương, tại xã Ba Bể đã tập trung phát triển 03 loại hình du lịch chính: Du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng và du lịch tâm linh. Trên địa bàn xã có 78 cơ sở lưu trú du lịch (02 cơ sở Homestay đạt chuẩn OCOP 3 sao), có 08 cơ sở ăn uống (ngoài ra, khách du lịch ăn nghỉ tại các Homestay và nhà). Chất lượng dịch vụ lưu trú, ăn uống cơ bản đảm bảo phục vụ nhu cầu cho khách du lịch. Có 175 xuồng máy phục vụ chở khách du lịch thăm quan hồ Ba Bể. Ngoài ra còn có dịch vụ chèo thuyền Kayak thu hút được lượt khách trải nghiệm ngày càng tăng. Xã đã thành lập được 4 Tổ du lịch cộng đồng và ban hành quy chế hoạt ở các thôn Bó Lù, Cốc Tộc, Pác Ngòi, Bản Cám….

Tỉnh Thái Nguyên xác định phát triển du lịch là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị - xã hội, có sự lãnh đạo, chỉ đạo chặt chẽ của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp; trong đó cộng đồng địa phương đóng vai trò trọng tâm và then chốt trong phát triển du lịch bền vững, mang bản sắc riêng có. Tỉnh đã và đang tích cực triển khai các nghị quyết, chương trình, đề án, kế hoạch về phát triển du lịch; thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp để bảo tồn, phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của các dân tộc gắn với phát triển du lịch,…

Bên cạnh đó, phát triển du lịch dựa vào tiềm năng của địa phương cũng được tỉnh coi là một trong những giải pháp thiết thực và bền vững trong công cuộc giảm nghèo đa chiều, tạo sinh kế ổn định lâu dài. Tại nhiều xã vùng cao, thu nhập của người dân tăng lên nhờ các hoạt động phục vụ du khách, góp phần giảm tình trạng thiếu việc làm theo mùa, hạn chế di cư lao động và nâng cao mức sống chung. Những giá trị văn hóa của đồng bào các dân tộc, vốn từng đứng trước nguy cơ mai một, nay trở thành tài nguyên quý giá được bảo tồn thông qua các hoạt động du lịch gắn với cộng đồng. Nhờ vậy, các chương trình giảm nghèo của tỉnh thêm phần hiệu quả, bền vững và có chiều sâu văn hóa../.