Hội thảo có sự tham dự của lãnh đạo, nguyên lãnh đạo các cơ quan Bộ VHTTDL, Hội Điện ảnh Việt Nam, Hiệp hội Xúc tiến phát triển Điện ảnh Việt Nam cùng các chuyên gia, đạo diễn, nhà sản xuất trong lĩnh vực điện ảnh.

Hội thảo "Phát huy giá trị tư liệu hình ảnh động lưu trữ trong tình hình hiện nay" thuộc Đề tài khoa học và công nghệ cấp Bộ "Nâng cao hiệu quả công tác lưu trữ, bảo quản và phát huy giá trị tư liệu hình ảnh động tại Viện Phim Việt Nam". Hội thảo được tổ chức nhằm lấy ý kiến đóng góp cho việc sử dụng, cơ chế sử dụng, khung xử lý vi phạm trong hoạt động lưu trữ tư liệu hình ảnh động của Viện Phim Việt Nam.

Tại Hội thảo, bà Ngô Đặng Trà My, Phó Viện trưởng Viện Phim Việt Nam đã khái quát công tác khai thác, phát huy giá trị tư liệu hình ảnh động tại Viện Phim Việt Nam. Bà Ngô Đặng Trà My cho biết, Viện Phim Việt Nam là đơn vị sự nghiệp công lập trực thuộc Bộ VHTTDL "có chức năng lưu trữ phim và bảo quản các tư liệu điện ảnh; nghiên cứu lý luận, công nghệ lưu trữ điện ảnh; khai thác, phổ biến phim và các tư liệu điện ảnh theo quy định của pháp luật".

Hiện Viện Phim Việt Nam đang lưu trữ và bảo quản hàng vạn mét phim tư liệu, với khoảng 80.000 cuốn phim 35mm, 16mm, hàng chục nghìn băng video các loại. Đặc biệt, trong số đó có nhiều tác phẩm điện ảnh cách mạng Việt Nam kinh điển như "Chung một dòng sông", "Con chim vành khuyên", "Vợ chồng A Phủ", "Chị Tư Hậu", "Đường về quê mẹ", "Vĩ tuyến 17 ngày và đêm", "Cánh đồng hoang", "Mẹ vắng nhà", "Bao giờ cho đến tháng Mười"; "Nước về Bắc Hưng Hải", "Chiến thắng Điện Biên Phủ", "Tháng Năm- Những gương mặt", "Thành phố lúc rạng đông", "Đường về Tổ quốc"… Cùng những hình ảnh động vô giá gắn với sự nghiệp hoạt động cách mạng của Chủ tịch Hồ Chí Minh.

Ngoài ra, kho lưu trữ các tài liệu kèm theo phim của Viện Phim Việt Nam cũng đang lưu trữ 1.500 hồ sơ phim truyện Việt Nam, 2.030 hồ sơ phim tài liệu, 615 hồ sơ phim hoạt hình, hàng trăm hồ sơ về các hoạt động điện ảnh, các vấn đề chung của điện ảnh… Với bề dày 45 năm, hoạt động khai thác, phát huy giá trị tư liệu hình ảnh động luôn là một trong những nhiệm vụ công tác trọng tâm mà Viện Phim Việt Nam tập trung đầu tư, thực hiện hiệu quả, tuy nhiên vẫn còn những khó khăn, hạn chế như số lượng tư liệu, tài liệu điện ảnh lưu trữ được giới thiệu đến công chúng còn ít so với khối lượng tư liệu hình ảnh động hiện đang được lưu trữ, việc tổ chức phục vụ khán giả trong nước và nước ngoài còn chưa được thường xuyên… bà Ngô Đặng Trà My cho hay.

Phát biểu tại Hội thảo, TS. Ngô Phương Lan, Chủ tịch Hiệp hội xúc tiến Phát triển Điện ảnh Việt Nam chia sẻ về giá trị của di sản điện ảnh cách mạng Việt Nam, từ thực tiễn khai thác, phổ biến tới định hướng phát huy giá trị trong phát triển ngành Công nghiệp Điện ảnh. Bà Ngô Phương Lan cho rằng, cần có chiến lược quốc gia về khai thác di sản điện ảnh gắn với phát triển điện ảnh. Trong đó, cần có định hướng trong việc bảo tồn và số hóa- là nền tảng của Công nghiệp Điện ảnh, đẩy mạnh số hóa kho phim một cách toàn diện. Đầu tư và phục dựng các phim kinh điển bằng công nghệ mới 4K, AI, khai thác một cách sáng tạo, tái sinh di sản bằng ngôn ngữ điện ảnh hiện đại, xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về phim tư liệu, hoạt hình, cách mạng… phát triển các dòng phim lịch sử, hậu chiến, đổi mới, kết hợp điện ảnh với công nghệ thực tế ảo, thực tế tăng cường từ đó tạo nên các sản phẩm mới dựa trên nền tảng cũ nhưng lại phù hợp với thị hiếu của công chúng hôm nay. Tích hợp di sản điện ảnh với du lịch, văn hóa và điện ảnh, như xây dựng các tour du lịch điện ảnh, bản đồ phim gắn với di tích phim trường, phát triển công viên, bảo tàng điện ảnh… Phát triển thị trường và mô hình kinh doanh dựa trên di sản. Đào tạo nguồn nhân lực gắn với di sản, đưa điện ảnh cách mạng vào các chương trình đào tạo chính quy…

Diễn giả trình bày tham luận tại Hội thảo

Tham dự Hội thảo, TS. Nguyễn Thế Hùng, nguyên Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ (Bộ VHTTDL) cho rằng, Viện Phim Việt Nam và các hãng phim hiện đang lưu trữ khối tư liệu phim rất lớn. Do đó, cần nghiên cứu để cho mỗi hình ảnh, mỗi thước phim của quá khứ vốn đã sống động sẽ trở nên sống động hơn nữa. Việc chuẩn bị nội dung để khai thác tốt khối tư liệu đang lưu giữ này không hề đơn giản, cần một nguồn lực không nhỏ cho một khối lượng công việc khổng lồ. "Hy vọng rằng, Viện Phim Việt Nam và một số đơn vị hoạt động trong lĩnh vực điện ảnh đang âm thầm chuẩn bị sẽ vượt khó, tiếp tục làm và làm được để khai thác tốt khối tư liệu phim- tài sản vô cùng quý báu, qua đó góp phần thực hiện Chiến lược Phát triển các ngành Công nghiệp văn hóa và sứ mệnh xây dựng sự phồn vinh, thịnh vượng bước tới kỷ nguyên vươn mình của đất nước", TS. Nguyễn Thế Hùng bày tỏ.

Tại Hội thảo, các đại biểu cũng được tiếp cận các khía cạnh pháp lý trong quá trình phát huy giá trị tư liệu hình ảnh động lưu trữ trong tình hình hiện nay với phần chia sẻ của đại diện Cục Bản quyền tác giả (Bộ VHTTDL), Vụ Pháp chế (Bộ VHTTDL) và luật sư tại Công ty Sở hữu trí tuệ Bross & Partners. Nhấn mạnh tới khía cạnh bản quyền trong công tác khai thác tác phẩm điện ảnh và tư liệu hình ảnh động lưu trữ, bà Nguyễn Thị Ngọc Hà, Phó Trưởng phòng HTQT về Quyền tác giả, quyền liên quan, Cục Bản quyền tác giả, chia sẻ những quy định về tác phẩm điện ảnh và quyền tác giả đối với tác phẩm điện ảnh- những quy định đặc thù và một số vấn đề đặt ra trong quản lý, khai thác quyền tác giả đối với tác phẩm điện ảnh do Nhà nước đầu tư ngân sách để đặt hàng, đấu thầu hoặc giao nhiệm vụ, trong đó có vấn đề sử dụng tài sản công (các phim sản xuất theo đặt hàng của Nhà nước) theo Luật Quản lý, sử dụng tài sản công và Nghị định 186/2025/NĐ-CP Quy định chi tiết một số điều của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công.

Luật sư Lê Quang Vinh đề cập đến bản quyền trong công tác khai thác phim và tư liệu hình ảnh động, hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật của Việt Nam hiện nay có sự khác biệt với hệ thống pháp luật của một số các quốc gia khác. Ông Lê Quang Vinh cũng chia sẻ, Việt Nam có cơ hội vàng, cơ hội thương mại hóa để đưa di sản điện ảnh Việt Nam ra thế giới. Nhưng để thành công được thì cần phải có sự chuẩn bị kỹ càng về pháp lý và tạo ra quyền lực mềm để lan tỏa văn hóa. Luật sư cũng nhắc tới nhiều khía cạnh của Điện ảnh Việt Nam trong kỷ nguyên số, các vấn đề đặt ra trong quyền tài sản, sở hữu tài sản, thách thức và cơ hội về bảo hộ quyền tác giả trong hợp tác phổ biến phim, khi đưa phim Việt tiếp cận khán giả quốc tế, những vấn đề pháp lý phát sinh từ việc dịch, phóng tác hoặc phân phố lại phim Việt; đăng ký bản quyền phim Việt tại Mỹ, kinh nghiệm xử lý tranh chấp liên quan đến phim trong môi trường đa quốc gia… Đồng thời, đặt ra các vấn đề về khai thác thương mại di sản điện ảnh Nhà nước trong kỷ nguyên số, thách thức và giải pháp cho hướng đi của cơ quan Nhà nước.

Tại Hội thảo, ông Phạm Cao Thái, Vụ trưởng Vụ Pháp chế đề cập đến phần quy định đối với các bộ phim do Nhà nước đặt hàng, Nhà nước giao nhiệm vụ hiện thực hiện theo các quy định của pháp luật: liên quan tới các quy định của Luật Sở hữu trí tuệ và các quy định hướng dẫn về phần bản quyền; các quy định của pháp luật về quản lý và sử dụng tài sản công; các quy định pháp luật dân sự, thực hiện theo nguyên tắc tối cao là các thỏa thuận về mặt dân sự. Bên cạnh đó là các quy định liên quan Luật Điện ảnh, các nghị định… Bộ đang tập trung xây dựng khuôn khổ pháp lý để giải quyết: tiền bản quyền sáng tạo tác phẩm điện ảnh theo cách thức đặt hàng, đấu thầu, giao nhiệm vụ (thực hiện theo Luật Sở hữu trí tuệ và Luật Sử dụng tài sản công). Tiền bản quyền trong khai thác, sử dụng, đặc biệt, liên quan tới phần nhà nước là chủ sở hữu.

Các chuyên gia đóng góp ý kiến tại Hội thảo

Hội thảo cũng nhận được các ý kiến góp ý trực tiếp qua phần thảo luận, với ý kiến của PGS.TS. Đỗ Lệnh Hùng Tú- Chủ tịch Hội Điện ảnh, TS. Nguyễn Đức Tuấn- Phó Trưởng khoa phụ trách Khoa Truyền thông, Trường Đại học Văn hóa TP.HCM, PGS.TS. Trần Luân Kim- nguyên Viện trưởng Viện Phim, ThS. Nguyễn Thị Như Trang- Trưởng phòng Bạn đọc Thư viện Tổng hợp TP.HCM, TS. Nguyễn Thị Thu Hà- nguyên Phó Cục trưởng Cục Điện ảnh, Phó Vụ trưởng Vụ Đào tạo (Bộ VHTTDL)…

Trong một buổi sáng, các đại biểu tham gia Hội thảo đã được lắng nghe 7 bài tham luận, mỗi tham luận mang đến những góc nhìn khác nhau về giá trị di sản điện ảnh, những gợi mở các vấn đề khó khăn, vướng mắc, các vấn đề liên quan cần giải quyết để tham khảo và hoàn thiện khung pháp lý trong thời gian tới để phát triển ngành Công nghiệp Điện ảnh. 5 ý kiến phát biểu của các chuyên gia, nhà quản lý, các đơn vị liên quan… trong việc phát huy giá trị tư liệu hình ảnh động và lưu trữ, đặc biệt là đối với phim Nhà nước, các tác phẩm điện ảnh cách mạng Việt Nam. Mỗi một ý kiến đều được BTC đánh giá cao và gợi mở nhiều nội dung đặt ra trong công tác nghiên cứu trong thời gian tới, bà Lê Thị Hà- Viện trưởng Viện Phim Việt Nam nhấn mạnh kết thúc Hội thảo.