Bảo vật của gia đình

Liệt sĩ Nguyễn Thị Triển (1940 - 1967) xã đội phó, Phó Bí thư xã đoàn Hưng Thủy (Lệ Thủy, Quảng Bình) - người con gái của vùng quê xứ Lệ đã vinh dự được Bác Hồ gửi tặng chiếc đồng hồ vào những năm 60 thế kỷ trước. Liệt sĩ Nguyễn Thị Triển là nữ dân quân bắn rơi chiếc máy bay trinh sát chụp ảnh ban đêm đầu tiên của Mỹ vào đêm 27/7/1966.

Chân dung liệt sĩ Nguyễn Thị Triển và chiếc đồng hồ Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng

Theo lời kể của ông Nguyễn Đình Ngoắt (Lệ Thủy, Quảng Bình) nay đã hơn 60 tuổi là cháu ruột của liệt sĩ Nguyễn Thị Triển cho biết, ông và gia đình rất vinh dự, tự hào đối với những cống hiến và sự hy sinh của người o (cô) liệt sĩ của mình. Trong ấn tượng của ông - thời điểm ấy đang là một cậu bé học sinh cấp hai trường làng - thì o Triển có khuôn mặt phúc hậu, mái tóc đen dài và miệng lúc nào cũng nở nụ cười thật tươi. 26 tuổi, ở quê ông, ai cũng đã con bồng, con bế nhưng o Triển quyết tâm gác lại những hạnh phúc riêng tư để toàn tâm thực hiện mọi nhiệm vụ mà tập thể giao phó.

Cùng với thành tích bắn rơi chiếc máy bay trinh sát chụp ảnh ban đêm đầu tiên của Mỹ, chị Triển còn lập thêm nhiều chiến công nữa và đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba đồng thời được Bác Hồ quyết định tặng đồng hồ đeo tay. Nhưng điều đáng tiếc xảy ra nữ dân quân Nguyễn Thị Triển vẫn chưa kịp đón nhận vinh dự to lớn đó, vì ngày 20/9/1967 chị đã hy sinh trong khi làm nhiệm vụ. Vài tháng sau ngày Liệt sĩ Triển hy sinh, chiếc đồng hồ đeo tay do Bác Hồ tặng đã được trao về cho gia đình người nữ dân quân gan dạ, trải qua gần nửa thế kỷ bao thế hệ con cháu trong gia đình đã gìn giữ món quà ấy như một gia bảo thiêng liêng.

Theo lời kể của ông Nguyễn Đình Thoan (anh trai ruột nữ liệt sĩ Nguyễn Thị Triển) và ông Nguyễn Đình Ngoắt chia sẻ lại:

Đêm 27/7/1966, như thường lệ, o Triển cùng một số người khác đang đi tuần quanh vùng thì phát hiện một máy bay trinh sát chụp ảnh ban đêm của giặc Mỹ đang chuẩn bị chụp ảnh địa bàn. Không do dự, người nữ dân quân gan dạ ấy đã chỉ huy tổ trực chiến đi cùng bắn cháy máy bay, tên phi công bị thương rơi xuống trong đêm tối.

Chiến công của người nữ dân quân gan dạ Nguyễn Thị Triển thời điểm ấy đã cổ vũ tinh thần chiến đấu của quân và dân vùng đất cát Hưng Thủy. Chỉ một thời gian ngắn sau đó, một tin vui về với vùng quê cách mạng ấy: Nữ đội phó dân quân Nguyễn Thị Triển - Người đầu tiên bắn cháy chiếc đã được Chủ tịch Hồ Chí Minh tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng Ba và được Bác Hồ quyết định tặng đồng hồ đeo tay. Vinh dự ấy không còn là niềm vui riêng của cá nhân o Triển mà trở thành niềm tự hào chung và là niềm khích lệ tinh thần to lớn của cả vùng quê nghèo xứ Lệ.

Ông Nguyễn Đình Thoan chia sẻ lại: ông Nguyễn Đình Thoan thay mặt gia đình nhận phần thưởng tại huyện Lệ Thủy. Khi đón nhận chiếc đồng hồ Bác tặng, mẹ chị Triển là cụ Đinh Thị Nhỏ đã gìn giữ cẩn thận trong gia đình, coi như báu vật. Đi đến đâu cụ cũng mang theo chiếc đồng hồ, kể cả khi vào Bình Phước sống với con trai. Cụ vẫn luôn nhắc nhở con cháu phải giữ gìn cẩn thận món quà Bác tặng như một báu vật thiêng liêng. Năm 1982, cụ Nhỏ mất, đồng hồ được giao lại cho con trai cụ. Từ đó đến nay, đồng hồ được cất giữ cẩn thận tại nhà ông Nguyễn Đình Ngoắt - là cháu nội cụ Nhỏ, người gọi Liệt sĩ Triển là cô ruột tại xóm Phù Thiết, xã Hưng Thủy, huyện Lệ Thủy, tỉnh Quảng Bình.

Theo mô tả của ông Ngoắt, đồng hồ Bác Hồ gửi tặng được đựng trong hộp (hiện nay chỉ còn lại đồng hồ), đây là loại đồng hồ cơ giây cót, có chất liệu là kim loại, màu vàng. Trải qua hơn nửa thập kỷ đồng hồ vẫn sáng bóng, đường nét vẫn rất tinh tế và sắc sảo, hàng năm gia đình ông vẫn thường mang đi bảo dưỡng lau dầu.

Ông cho biết chiếc đồng hồ là hiện vật thiêng liêng Bác Hồ tặng thì gia đình phải gìn giữ rất cẩn thận, nhất là khi o Triển đã không còn nữa. Chiếc đồng hồ Bác tặng đã luôn ở đó, chứng kiến sự đổi thay và lớn lên của bao thế hệ con cháu trong gia đình người nữ dân quân gan dạ năm xưa.

Có những thời điểm gia đình ông khó khăn đến cùng cực, miếng ăn còn không đủ no, thì chiếc đồng hồ vàng là vật có giá trị lớn lao nhất. Nhưng chưa bao giờ, dù là trong suy nghĩ tồn tại ý nghĩ là sẽ bán nó đi. Ông Ngoắt chia sẻ thêm: "Giá trị tinh thần thì không có gì đo đếm được. Với gia đình tôi, đó không chỉ là niềm tự hào, mà là sự hiện diện của Bác Hồ, của o Triển trong mỗi bước đường đời, là suối nguồn khích lệ, động viên con cháu luôn cố gắng sống tốt, sống đẹp".

Lan tỏa tình cảm của lãnh tụ với nhân dân

Là bảo vật vô giá của gia đình, nhưng chiếc đồng hồ đã được gia đình ông Ngoắt tặng lại cho Bảo tàng Hồ Chí Minh vào sáng ngày 18/5/2023, đúng dịp Kỷ niệm 133 năm ngày sinh của Chủ tịch Hồ Chí Minh (19/5/1980 – 19/5/2023). Cũng trong dịp này, Bảo tàng Hồ Chí Minh tổ chức lễ tiếp nhận "Huân chương chiến công hạng Ba" và nhiều tài liệu liên quan khác từ đại diện gia đình liệt sĩ Nguyễn Thị Triển.

Theo ông Vũ Mạnh Hà, Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh, trong chuỗi các hoạt động kỷ niệm 133 năm Ngày sinh Chủ tịch Hồ Chí Minh, Ngày quốc tế Bảo tàng, việc tiếp nhận các hiện vật của gia đình liệt sĩ Nguyễn Thị Triển dành tặng Bảo tàng Hồ Chí Minh là hoạt động đặc biệt ý nghĩa.

Ông Hà cho biết thêm, trong kháng chiến chống Mỹ, mảnh đất miền Trung trong đó có Quảng Bình là một trong những vùng chịu ảnh hưởng khốc liệt nhất. Nhiều người con của đất nước, của mảnh đất này đã hy sinh khi tuổi đời còn rất trẻ. Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn dành tình yêu thương cho nhân dân, cho chiến sĩ, cho dân quân. Bác từng nói, mỗi người mất đi, Bác cũng như mất đi một phần thân thể. Mỗi chiến sĩ, dân quân hy sinh, Bác đều vô cùng quan tâm và gửi thư, kỷ vật đến gia đình. Trong thời gian vừa qua, Bảo tàng Hồ Chí Minh đã tiếp nhận rất nhiều hiện vật quý. Có những bức tranh có giá hàng tỉ đồng nhưng các gia đình đều sẵn sàng tặng lại Bảo tàng.

"Gia đình liệt sĩ Nguyễn Thị Triển đã tặng lại những kỷ vật vô cùng quý giá và chiếc đồng hồ- bảo vật của gia đình cho Bảo tàng mà không nhận lại bất cứ thứ gì. Chúng tôi biết ơn nghĩa cử cao đẹp đó và ý thức rằng, công tác tại Bảo tàng Hồ Chí Minh là chúng tôi đang trông nhà và tiếp khách cho Bác. Bác đã đi xa nhưng hơi ấm, tình cảm của Người vẫn còn mãi ở đây. Những kỷ vật của Bác ở đây là minh chứng về tình cảm của Bác đối với nhân dân và của nhân dân đối với Bác. Chúng tôi ý thức về việc gìn giữ, lan tỏa những tình cảm đó, những giá trị cao đẹp đó đến nhân dân cả nước và bạn bè quốc tế"- ông Vũ Mạnh Hà chia sẻ.

Cũng theo Giám đốc Bảo tàng Hồ Chí Minh, các hiện vật sẽ được Bảo tàng lập hồ sơ khoa học, sau đó được lưu giữ, nghiên cứu, bảo quản trong điều kiện tốt nhất, phát huy giá trị và giới thiệu đến đông đảo công chúng./.