Trong bối cảnh cả nước đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW của Bộ Chính trị, ngành Du lịch đứng trước yêu cầu cấp thiết phải đổi mới mạnh mẽ phương thức quản lý và vận hành dựa trên công nghệ số. Chuyển đổi số trong ngành Du lịch trở thành xu hướng tất yếu nhằm gia tăng hiệu quả quản lý nhà nước, nâng cao năng lực cạnh tranh điểm đến, cải thiện chất lượng dịch vụ, đồng thời là nền tảng quan trọng để thúc đẩy phát triển du lịch thông minh.

Trong bối cảnh đó, việc nghiên cứu chuyên sâu về bản đồ số du lịch - một cấu phần quan trọng của hệ sinh thái du lịch thông minh, mang ý nghĩa khoa học và thực tiễn sâu sắc. Bản đồ số du lịch vừa là công cụ giới thiệu điểm đến và đồng hành cùng du khách, vừa là nền tảng phục vụ quản trị điểm du lịch, điều hành hoạt động du lịch, quản lý tài nguyên và hỗ trợ hoạch định chính sách. Công nghệ bản đồ số hiện đại cho phép tích hợp đa lớp dữ liệu, kết nối nhiều nguồn thông tin và trực quan hóa dữ liệu theo thời gian thực, tạo điều kiện để tăng cường minh bạch thông tin và tối ưu hóa hoạt động của các chủ thể liên quan trong ngành.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai tại nhiều địa phương cho thấy hiện nay dữ liệu du lịch còn phân tán, thiếu đồng bộ, chưa được chuẩn hóa và cập nhật đầy đủ. Nhiều sản phẩm bản đồ số được phát triển rời rạc theo nhu cầu của từng tỉnh, từng doanh nghiệp, dẫn đến sự chênh lệch lớn về cấu trúc dữ liệu, phương thức trình bày và khả năng tích hợp. Điều này làm giảm hiệu quả sử dụng, gây khó khăn cho cơ quan quản lý trong việc tiếp cận dữ liệu tập trung để phân tích, đánh giá và ra quyết định dựa trên dữ liệu thực. Bên cạnh đó, nhiều mô hình hiện hữu vẫn chưa gắn kết chặt chẽ với yêu cầu của phát triển du lịch bền vững; chưa phản ánh được sức chịu tải, luồng khách, tác động đến môi trường - văn hóa hay nhu cầu quản lý tổng hợp. Những hạn chế này đòi hỏi phải có một quy trình khoa học, thống nhất để bảo đảm tính hệ thống, tính chuẩn hóa, khả năng áp dụng rộng rãi và bảo đảm sự kết nối trên phạm vi toàn quốc.

Bên cạnh đó, sự phát triển nhanh của công nghệ số cùng yêu cầu hiện đại hóa công tác quản lý nhà nước đã đặt ra nhu cầu cấp thiết phải xây dựng một nền tảng dữ liệu và bản đồ số du lịch thống nhất, hiện đại, bảo đảm khả năng tích hợp, chia sẻ và khai thác hiệu quả trong toàn ngành. Chính vì vậy, Trung tâm Thông tin du lịch, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam đã triển khai đề tài “Nghiên cứu quy trình xây dựng nền tảng bản đồ số du lịch để phát triển du lịch bền vững”. Mục tiêu nhằm xác định cơ sở khoa học và thực tiễn về chuẩn hóa quy trình xây dựng bản đồ số du lịch; đề xuất quy trình chuẩn xây dựng bản đồ số du lịch dựa trên WebGIS và MobileGIS; xây dựng mô hình thử nghiệm tại tỉnh Ninh Bình; đồng thời đề xuất định hướng và giải pháp nhân rộng mô hình bản đồ số du lịch trên cả nước.

Tại hội thảo, các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý đã có nhiều ý kiến đóng góp, chia sẻ những thông tin hữu ích, những kinh nghiệm triển khai từ các địa phương, đơn vị và quốc tế. Các ý kiến đều đánh giá cao nội dung đề tài nghiên cứu; khẳng định cần có cơ sở dữ liệu chính xác, chuẩn, duy trì cập nhật thường xuyên, đảm bảo tính pháp lý. Hệ thống nền tảng phải đồng bộ, tích hợp được nhiều tiện ích dùng chung; kết nối được với hệ thống cơ sở dữ liệu của các địa phương, đơn vị.

Phó trưởng phòng Lữ hành, Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Hoàng Hoa Quân nêu quan điểm cho rằng, để bền vững thì bản đồ phải tích hợp dữ liệu quản lý điểm đến, phải kiểm soát được vấn đề quá tải điểm đến. Ông Hoàng Hoa Quân kiến nghị việc đảm bảo chuẩn dữ liệu, phát triển từ dữ liệu gốc đến các địa phương; phải xây dựng quy trình triển khai, từ đó lan tỏa đến các địa phương. Cũng theo ông Hoàng Hoa Quân, cần xác định rõ chủ thể trong quá trình cập nhật thông tin, dữ liệu, quản trị dữ liệu hiệu quả.

Chia sẻ kinh nghiệm từ việc triển khai bản đồ số điểm du lịch của Hà Nội, Phó Giám đốc Sở Du lịch Hà Nội Nguyễn Trần Quang cho rằng nếu không có sự đồng nhất về nền tảng thì sẽ không kết nối liên thông dữ liệu được. Ông Nguyễn Trần Quang kiến nghị việc xây dựng phương án bản đồ số du lịch mang tính tổng thể, xây dựng dữ liệu dùng chung và tích hợp nhiều tiện ích.

Ông Hoàng Sơn - Vụ Kinh tế và Xã hội số thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ đề xuất bản đồ số phải tích hợp giám sát mật độ giao thông, trên cơ sở đó góp phần cảnh báo, tư vấn du khách có những lựa chọn phù hợp trong hành trình du lịch. Bên cạnh đó, cần tích hợp thông tin “bầu trời tầm thấp” cho việc khai thác du lịch trong tương lai. Ông Hoàng Sơn cũng cho rằng cần kiến tạo một hệ sinh thái công nghệ số; xây dựng dữ liệu mở tích hợp giao thông thông minh; ứng dụng trí tuệ nhân tạo hỗ trợ du khách.

Phát biểu tại hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam Phạm Văn Thủy nhấn mạnh, Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị đặt ra yêu cầu chiến lược đến năm 2030, hoạt động quản lý nhà nước phải được vận hành trên môi trường số, kết nối thông suốt dựa trên hệ thống dữ liệu đúng, đủ, sạch, sống. Nghị quyết 82/NQ-CP của Chính phủ cũng đã chỉ rõ nhiệm vụ hình thành hệ sinh thái về du lịch thông minh, phát triển hạ tầng số, hiện đại hóa về phương thức quản lý dựa trên các dữ liệu và những thời gian thực.

Theo Phó Cục trưởng Phạm Văn Thủy, trong tiến trình đó, nền tảng dữ liệu và bản đồ số du lịch có vai trò hết sức quan trọng. Đây không chỉ là một công cụ để quảng bá về điểm đến hay hỗ trợ khách du lịch, mà còn là hạ tầng số để phục vụ quản trị điểm đến, giám sát các hoạt động quản lý tài nguyên, hoạch định chính sách, đánh giá tác động phát triển du lịch một cách bền vững...

“Từ thực tiễn, chúng ta phải thẳng thắn thừa nhận rằng dữ liệu du lịch của Việt Nam hiện nay đang phân tán, thiếu chuẩn hóa, thiếu đồng bộ giữa Trung ương, địa phương và doanh nghiệp. Việc triển khai các sản phẩm bản đồ số ở nhiều tỉnh thành còn manh mún, thiếu khả năng tích hợp và chia sẻ. Đặc biệt, phần lớn nền tảng hiện nay chưa phản ánh được các yếu tố cốt lõi của phát triển du lịch bền vững như sức chứa, khả năng chịu tải của điểm đến; luồng di chuyển của khách; tác động đến môi trường, cộng đồng và văn hóa bản địa...” - Phó Cục trưởng Phạm Văn Thủy nhấn mạnh.

Thông qua hội thảo, Phó Cục trưởng Phạm Văn Thủy yêu cầu nhóm nghiên cứu tiếp thu các ý kiến chia sẻ, cập nhật thường xuyên dữ liệu; có quy trình xây dựng nền tảng số phục vụ phát triển bền vững. Bên cạnh đó, phối hợp chặt chẽ với các địa phương, đưa dữ liệu chuẩn vào số hóa, đặc biệt là trong quy hoạch sử dụng đất, các vấn đề về khẳng định chủ quyền quốc gia. Kết nối liên thông cơ sở dữ liệu với các ngành, đơn vị liên quan đồng thời đưa ra kế hoạch thực hiện giai đoạn tiếp theo để bản đồ số du lịch được triển khai hiệu quả.

Cục Du lịch Quốc gia Việt Nam