Cho ý kiến về Dự án Luật Chuyển đổi số, các đại biểu nhấn mạnh việc có một đạo luật riêng về chuyển đổi số là hết sức cần thiết, nhằm thể chế hóa chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về đổi mới mô hình tăng trưởng, phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW năm 2024 và Nghị quyết số 22-NQ/TW năm 2025 của Bộ Chính trị.

Thực tiễn cho thấy, hiện nước ta chưa có luật riêng điều chỉnh toàn diện về chuyển đổi số, trong khi các quy định hiện hành còn phân tán trong nhiều luật chuyên ngành như Luật Giao dịch điện tử, Luật Dữ liệu, Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật An ninh mạng... 

Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng, Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ ghi nhận "nỗ lực rất lớn" của Chính phủ cũng như Cơ quan soạn thảo trong việc xây dựng Dự án Luật Chuyển đổi số. Bởi đây là "lĩnh vực rất mới, về kinh nghiệm thế giới hiện nay vẫn chưa có nước nào có một luật riêng về chuyển đổi số như thế", đại biểu cho biết.

Góp ý cụ thể về giải thích từ ngữ, qua trao đổi với các chuyên gia và đối chiếu với các quy chuẩn chung, đại biểu cho rằng một số từ ngữ trong dự thảo Luật "cũng tương đối khó hiểu". Thế nào là kinh tế số, thế nào là xã hội số - "khái niệm cũng chưa thật sự chính xác lắm".

Đại biểu lấy ví dụ khái niệm kinh tế số được nêu ở khoản 7 Điều 3 định nghĩa: kinh tế số là một bộ phận của nền kinh tế, trong đó các hoạt động sản xuất kinh doanh, phân phối, tiêu dùng và quản lý được thực hiện hoặc hỗ trợ bởi công nghệ số, hạ tầng số, dữ liệu số. Qua nghiên cứu, đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng cho biết có sự phân định giữa kinh tế số và kinh tế truyền thống nên người ta chỉ định nghĩa kinh tế số là một nền kinh tế vận hành chủ yếu dựa trên các công nghệ kỹ thuật số, đặc biệt là internet và dữ liệu số để tạo ra trao đổi và phân phối giá trị.

"Khi có định nghĩa như vậy chúng ta mới nhận diện được là ở bộ phận nào, ở ngành nào, ở lĩnh vực nào, ở khâu nào chúng ta đã đạt được đến mức là kinh tế số. Và sau này, khi đo lường đóng góp của kinh tế số vào GDP cũng sẽ chuẩn xác hơn", đại biểu nhấn mạnh.

Cũng quan tâm đến giải thích từ ngữ tại khoản 7 Điều 3 về kinh tế số và khoản 8 Điều 3 về xã hội số, đại biểu Đào Chí Nghĩa, Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ chỉ rõ, định nghĩa kinh tế số là một bộ phận của nền kinh tế, xã hội số là một bộ phận của xã hội là chưa có tính tổng thể.

Cho rằng, chuyển đổi số tác động toàn diện các mặt, các lĩnh vực, đại biểu Đào Chí Nghĩa đề nghị nghiên cứu, điều chỉnh lại về định nghĩa, giải thích từ ngữ liên quan đến kinh tế số và xã hội số. 

Cụ thể, đại biểu đề xuất: "kinh tế số là nền kinh tế được tiến hành chuyển đổi số toàn diện, trong đó việc sản xuất, kinh doanh, giao dịch, tiêu dùng và quản lý được thực hiện trên nền tảng công nghệ số, hạ tầng số, dữ liệu số và dịch vụ số". Còn "xã hội số là các hoạt động xã hội được tiến hành chuyển đổi số toàn diện, trong đó mọi hoạt động, lĩnh vực của đời sống xã hội được thực hiện trên nền tảng công nghệ số, hạ tầng số, dữ liệu số và dịch vụ số".

Liên quan đến Điều 4 về các chính sách của Nhà nước về chuyển đổi số, dự thảo Luật đang quy định thực hiện việc chuyển đổi số toàn diện các cơ quan trong hệ thống chính trị, xây dựng Chính phủ số hoạt động hiệu quả, minh bạch, lấy người dân doanh nghiệp làm trung tâm.

Thống nhất nội dung trên, song đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng đặt câu hỏi "tại sao chúng ta đã đề cập hệ thống chính trị rồi mà lại chỉ đề cập đến Chính phủ số? Thế còn các cơ quan còn lại trong hệ thống chính trị thì có chuyển đổi số không? Quốc hội số có không? Hay là các tổ chức Mặt trận chuyển đổi số không? Các cơ quan Đảng có chuyển đổi số không? Ở đây chúng ta chỉ nêu Chính phủ thôi là cũng chưa đầy đủ, toàn diện", đại biểu phân tích và đề nghị cần bổ sung thêm cho đầy đủ các cơ quan trong hệ thống chính trị.

Đồng quan điểm, đại biểu Lê Quang Tùng, Đoàn ĐBQH Thành phố Cần Thơ cho biết thêm, hiện nay mức độ chuyển đổi số giữa các địa phương còn chênh lệch, đặc biệt là những nơi còn khó khăn. Vì vậy, trong dự thảo Luật cần quy định rõ các chính sách để thu hút dự án liên quan đến chuyển đổi số, nhất là các dự án hạ tầng số cốt lõi, nhằm tạo điều kiện cho các địa phương tiếp cận, triển khai và ứng dụng chuyển đổi số tốt hơn, kể cả ở những vùng kinh tế - xã hội khó khăn.

Liên quan tới quy định về lập dự toán, phân bổ, quản lý, sử dụng và quyết toán ngân sách nhà nước cho hoạt động chuyển đổi số; đại biểu Quàng Thị Nguyệt, Đoàn ĐBQH tỉnh Điện Biên thống nhất cao việc dự thảo đã xác định rõ nguyên tắc bố trí ngân sách cho chuyển đổi số, thể hiện sự quan tâm của Nhà nước trong việc đầu tư cho hạ tầng, nền tảng dữ liệu, an toàn thông tin và đào tạo nhân lực số. Tuy nhiên, để nguồn lực ngân sách được sử dụng hiệu quả, minh bạch và mang lại giá trị thực chất, đại biểu đề nghị cần áp dụng cơ chế phân bổ ngân sách theo kết quả thực hiện, gắn chi tiêu cho chuyển đổi số với mục tiêu đầu ra và hiệu quả thực tế. 

Theo đại biểu, việc phân bổ ngân sách nên căn cứ vào mức độ hoàn thành mục tiêu chuyển đổi số, chỉ số đầu ra cụ thể và tác động xã hội, thay vì chỉ dựa vào kế hoạch chi thông thường. Cách tiếp cận này sẽ giúp tránh đầu tư dàn trải, hình thức, đồng thời tăng trách nhiệm giải trình của các bộ, ngành và địa phương trong việc sử dụng ngân sách cho chuyển đổi số.

Cùng với đó, Đại biểu Quàng Thị Nguyệt đề nghị quy định rõ cơ chế đánh giá độc lập, khách quan hiệu quả chuyển đổi số quốc gia, giao cho một cơ quan chức năng hoặc tổ chức độc lập thực hiện định kỳ việc đo lường, đánh giá và công bố công khai kết quả. Đây là công cụ quan trọng để giám sát việc sử dụng nguồn lực, đồng thời giúp Chính phủ điều chỉnh chính sách kịp thời, đảm bảo đồng vốn ngân sách mang lại giá trị gia tăng cao nhất.

"Cần tăng cường tính công khai, minh bạch trong chi tiêu cho chuyển đổi số, bằng cách công bố thông tin ngân sách thông qua hệ thống thông tin tài chính công và bản đồ đầu tư số quốc gia. Việc này không chỉ giúp xã hội giám sát mà còn khuyến khích các địa phương, bộ, ngành chia sẻ kinh nghiệm và học hỏi mô hình đầu tư hiệu quả", Đại biểu nhấn mạnh.