Với tầm nhìn trở thành trung tâm sáng tạo của khu vực và thế giới, Hà Nội xác định đổi mới sáng tạo là động lực trọng yếu để phát huy sức mạnh mềm văn hóa, phát triển công nghiệp văn hóa, biến di sản thành nguồn lực phát triển bền vững.

Mở lối sáng tạo cho di sản ngàn năm

Kho tàng văn hóa của Hà Nội vô cùng phong phú, với gần 6.000 di tích, 1.793 di sản văn hóa phi vật thể, 1.300 làng nghề và hơn 1.500 lễ hội truyền thống. Thủ đô là nơi hội tụ tinh hoa văn hóa dân tộc, tạo nên một Hà Nội đa sắc, giàu trầm tích văn hóa và sức hút đặc biệt.

Tháng 6-2020, để thích ứng sau ảnh hưởng của dịch Covid-19, Ban Quản lý di tích Nhà tù Hỏa Lò triển khai tour “Đêm thiêng liêng - Sáng ngời tinh thần Việt”. Đây là tour đêm đầu tiên của Hà Nội được tổ chức tại một di tích lịch sử. Từ phiên bản ban đầu, đến nay, Ban Quản lý di tích Nhà tù Hỏa Lò đã phát triển 3 phiên bản khác nhau để phục vụ du khách trong và ngoài nước. Trưởng Ban Quản lý di tích Nhà tù Hỏa Lò Nguyễn Thị Bích Thủy cho biết, tour đêm tại di tích Hỏa Lò không chỉ là câu chuyện về lịch sử mà còn mở ra một chiều không gian sáng tạo hấp dẫn khi sử dụng các yếu tố sân khấu hóa, trải nghiệm thực tế và ẩm thực.

Sức lan tỏa của tour “Đêm thiêng liêng” đã “châm ngòi” thúc đẩy hoạt động sáng tạo của Thủ đô. Hàng loạt di tích, điểm đến mang trong mình trầm tích văn hóa nghìn năm được “khoác áo mới” với những cách làm sản phẩm du lịch mới lạ. Di sản Hoàng thành Thăng Long với tour “Giải mã Hoàng thành Thăng Long” khai thác câu chuyện lịch sử về hoàng cung các triều đại phong kiến kết hợp trò chơi giải mã liên quan đến lịch sử, văn hóa dân tộc. Di tích quốc gia đặc biệt Văn Miếu - Quốc Tử Giám đi đầu trong việc kết hợp công nghệ chiếu sáng 3D mapping với tour “Tinh hoa đạo học”. Di tích đền Ngọc Sơn gây ấn tượng với tour “Ngọc Sơn - Đêm huyền bí” bằng hình thức bán thực cảnh. Gần đây nhất là tour đêm “Tiếng chuông Trấn Vũ” tại đền Quán Thánh khai thác đậm nét yếu tố văn hóa tâm linh kết hợp giới thiệu tinh hoa làng nghề.

Đến nay, Hà Nội có hơn 20 sản phẩm tour đêm hấp dẫn, mang đến nhiều trải nghiệm mới mẻ cho người dân và du khách. Theo TS Nguyễn Viết Chức, Phó Chủ nhiệm Hội đồng tư vấn về Văn hóa - Xã hội (Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam), chỉ trong nhiệm kỳ 5 năm từ 2020 - 2025, Hà Nội cho thấy thành tựu đáng kể trong phát triển văn hóa. Nhiều sản phẩm du lịch, văn hóa sáng tạo không chỉ mang đến đời sống tinh thần phong phú cho người dân mà còn giúp quảng bá hình ảnh Thủ đô năng động, sáng tạo, không ngừng đổi mới theo đúng phương châm lấy văn hóa làm nguồn lực phát triển kinh tế - xã hội.

Phát huy nguồn lực sáng tạo mới

Ngày 30-10-2019, Hà Nội là thành phố đầu tiên của Việt Nam chính thức gia nhập Mạng lưới các thành phố sáng tạo của UNESCO. Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, việc gia nhập mạng lưới này không chỉ giúp Hà Nội quảng bá văn hóa mà còn thúc đẩy các ngành công nghiệp sáng tạo, từ đó tạo ra cơ hội hợp tác quốc tế và nâng cao vị thế của thành phố trên bản đồ thế giới.

Sau khi được UNESCO công nhận là “Thành phố sáng tạo”, Hà Nội đã dành sự quan tâm lớn để xây dựng, mở rộng và phát triển các không gian sáng tạo mang tính tầm nhìn, hướng tới trở thành trung tâm sáng tạo của cả nước, khu vực và thế giới. Từ năm 2020, Thành phố liên tiếp tổ chức, tạo cơ hội cho các tổ chức tư nhân phát triển nhiều không gian sáng tạo hấp dẫn. Từ các Lễ hội thiết kế sáng tạo cho thấy sự bùng nổ cả về tư duy, cách làm của cộng đồng sáng tạo trẻ cho đến việc mở rộng tổ chức các sự kiện văn hóa, giải trí được đầu tư quy mô lớn, chuyên nghiệp. Hàng loạt chương trình nghệ thuật, giải trí như: Lễ hội âm nhạc Gió mùa, chương trình “Anh trai say hi”, “Anh trai vượt ngàn chông gai”, gần đây là những “concert quốc gia” tổ chức trong dịp lễ kỷ niệm 80 năm Cách mạng Tháng Tám và Quốc khánh 2-9 thu hút hàng triệu người.

Theo Sở Văn hóa và Thể thao Hà Nội, đến nay, Hà Nội đã có hàng trăm không gian sáng tạo mới, hấp dẫn. Ngoài các phố đi bộ trung tâm, Hà Nội còn có nhiều không gian sáng tạo tư nhân mang hơi thở đương đại như Heritage Space, Manzi, Hanoi Creative City… Đánh giá tiềm năng phát triển Hà Nội thành trung tâm sáng tạo mang tầm khu vực, đạo diễn Hoàng Công Cường cho rằng, Hà Nội hiện có nhiều thiết chế văn hóa mới có quy mô lớn, tiêu chuẩn quốc tế như: Nhà hát Hồ Gươm, Trung tâm Hội chợ Triển lãm Quốc gia… Tới đây, Hà Nội còn thu hút đầu tư, mở rộng không gian sáng tạo ở khu vực hồ Tây, sông Hồng… Đó là những cơ sở để Hà Nội có thể phát huy các nguồn lực sáng tạo mới, tổ chức những sự kiện lớn, vươn mình trở thành trung tâm sáng tạo có tầm vóc.

Để văn hóa thật sự trở thành trụ cột phát triển Thủ đô

Trong chiến lược phát triển của Thủ đô, lãnh đạo Hà Nội luôn khẳng định việc phát triển văn hóa và con người là những nhiệm vụ hàng đầu, coi đây là trụ cột quan trọng giúp thành phố có thể phát triển trong tương lai, trở thành điểm đến sáng tạo, văn minh, hiện đại của cả nước và khu vực.

Tại tọa đàm "Ký ức 80 năm - Mùa thu lịch sử" diễn ra ngày 22-8, Phó Bí thư Thường trực Thành ủy Hà Nội Nguyễn Văn Phong khẳng định, trong các trụ cột phát triển, Hà Nội luôn đặt văn hóa như yếu tố then chốt để cùng các lĩnh vực khác hướng tới khát vọng sớm khẳng định vị trí trong hệ thống đô thị châu Á cũng như vươn tầm trở thành đô thị toàn cầu. Nói cách khác, văn hóa và con người Hà Nội không chỉ là nền tảng, mà còn là mục tiêu phát triển mà thành phố hướng đến.

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Hà Nội đang cho thấy sự quan tâm lớn trong phát triển văn hóa và xây dựng con người mới đáp ứng sự phát triển trong kỷ nguyên vươn mình. Bằng chứng là Hà Nội đã ban hành Chương trình 06-CTr/TU của Thành ủy Hà Nội về phát triển văn hóa, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh giai đoạn 2021 - 2025; Nghị quyết 09-NQ/TU về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021 - 2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn tới năm 2045. Mới đây, Thành phố đã ban hành Nghị quyết 24/2025/NQ-HĐND về việc quy định về tổ chức và hoạt động của Trung tâm công nghiệp văn hóa trên địa bàn thành phố Hà Nội và Nghị quyết số 25/2025/NQ-HĐND về khu phát triển thương mại và văn hóa trên địa bàn thành phố với nhiều cơ chế chính sách và ưu đãi, cho phép mở rộng các không gian sáng tạo ở khu vực sông Hồng, cũng như nhiều ưu đãi, hỗ trợ cho các doanh nghiệp, cộng đồng sáng tạo. Những quyết sách này được coi là bước đột phá trong chính sách, tạo nền tảng pháp lý vững chắc để Hà Nội thúc đẩy sự phát triển của các ngành công nghiệp văn hóa, hỗ trợ hoạt động sáng tạo, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng và mở rộng hệ sinh thái doanh nghiệp trong lĩnh vực này. PGS.TS Bùi Hoài Sơn cho rằng, Hà Nội cần sớm triển khai các nghị quyết và có hướng dẫn cụ thể để thu hút các nguồn lực đầu tư vào văn hóa, đặc biệt là thu hút lực lượng sáng tạo trong nước và quốc tế.

Có thể thấy, những đổi mới và sáng tạo trong lĩnh vực văn hóa của Hà Nội không chỉ góp phần phát huy giá trị truyền thống ngàn năm mà còn thổi vào đó tinh thần thời đại. Thủ đô đang khẳng định vai trò tiên phong, xứng đáng với tầm vóc của một thành phố ngàn năm văn hiến, đồng thời hướng tới mục tiêu trở thành trung tâm sáng tạo của khu vực và thế giới.

Theo báo Hà Nội mới