Sau hơn 3 năm triển khai, Nghị quyết số 09-NQ/TU, ngày 22-2-2022 của Thành ủy Hà Nội về phát triển công nghiệp văn hóa trên địa bàn Thủ đô giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã tạo ra những bước đột phá, giúp Thủ đô từng bước hiện thực hóa mục tiêu trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa, sáng tạo của cả nước và khu vực.

Tiên phong trong phát triển công nghiệp văn hóa

Phát triển công nghiệp văn hóa là xu thế đang diễn ra mạnh mẽ, là động lực quan trọng thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội của nhiều quốc gia trên thế giới. Ở Việt Nam, công nghiệp văn hóa cũng được xác định là ngành kinh tế mũi nhọn để tạo lực đẩy cho các ngành kinh tế khác phát triển.

Nghị quyết số 33-NQ/TƯ, ngày 9-6-2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước đặt ra yêu cầu: "Xây dựng thị trường văn hóa lành mạnh, đẩy mạnh phát triển công nghiệp văn hóa, tăng cường quảng bá văn hóa Việt Nam”.

Quán triệt quan điểm của Đảng, ngày 8-6-2016, Thủ tướng Chính phủ ký ban hành Quyết định số 1755/QĐ-TTg phê duyệt Chiến lược phát triển các ngành công nghiệp văn hóa Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó khẳng định, các ngành công nghiệp văn hóa là bộ phận cấu thành quan trọng của nền kinh tế quốc dân.

Trước yêu cầu và đòi hỏi của thời đại, Hà Nội là địa phương đầu tiên trên cả nước ban hành nghị quyết riêng - Nghị quyết số 09-NQ/TU, trong đó đặt ra mục tiêu đến năm 2030, ngành công nghiệp văn hóa Thủ đô cơ bản trở thành một ngành kinh tế mũi nhọn, thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển của các ngành, lĩnh vực khác.

Hà Nội nằm trong nhóm các thành phố có ngành công nghiệp văn hóa phát triển hàng đầu có thương hiệu, sản phẩm uy tín, khả năng cạnh tranh cao với các thành phố trong khu vực; là "Thành phố sáng tạo" có sức ảnh hưởng ở khu vực Đông Nam Á. Phấn đấu doanh thu từ các ngành công nghiệp văn hóa tăng dần qua từng năm, đóng góp khoảng 8% GRDP của thành phố vào năm 2030 và 10% vào năm 2045.

Đáng nói, Nghị quyết số 09-NQ/TU đã định hình rõ 13 lĩnh vực mũi nhọn Hà Nội tập trung triển khai gồm: Du lịch văn hóa; Nghệ thuật biểu diễn; Thủ công mỹ nghệ; Thiết kế; Quảng cáo; Mỹ thuật, nhiếp ảnh và triển lãm; Điện ảnh; Thời trang; Ẩm thực; Phần mềm và các trò chơi giải trí; Truyền hình và Phát thanh; Xuất bản.

Theo PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội, Nghị quyết số 09-NQ/TU đặt ra những mục tiêu và phương hướng rõ ràng với quyết sách cụ thể theo từng lộ trình, thể hiện rõ khát vọng phát triển của Thủ đô.

Sau hơn 3 năm thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TU, bức tranh công nghiệp văn hóa Thủ đô đã có nhiều khởi sắc. Nhiều sản phẩm du lịch gắn với công nghiệp văn hóa được ra mắt, trở thành mô hình điểm tạo sức bật cho những sáng tạo mới.

Điển hình, Hà Nội xây dựng chuỗi sản phẩm khai thác giá trị các di tích, di sản, làng nghề truyền thống; công bố hơn 20 sản phẩm du lịch đêm, trở thành địa phương đi đầu trong phát triển du lịch đêm, nổi bật là tour “Đêm thiêng liêng” tại di tích Nhà tù Hỏa Lò, “Tinh hoa đạo học” tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, “Ngọc Sơn đêm huyền bí” tại đền Ngọc Sơn…

Những năm qua, Hà Nội liên tiếp nhận các giải thưởng về “Điểm đến văn hóa hàng đầu Việt Nam”, “Điểm đến du lịch thành phố hàng đầu châu Á năm 2024”, “Điểm đến du lịch thành phố cho kỳ nghỉ ngắn ngày hàng đầu châu Á 2024”..., từ đó khẳng định vị thế, hình ảnh và thương hiệu văn hóa - du lịch trên trường quốc tế.

Việc triển khai Nghị quyết số 09-NQ/TU cũng tạo động lực để Thủ đô phát huy thương hiệu “Thành phố sáng tạo” với ngày càng nhiều không gian sáng tạo hấp dẫn mới ra đời. Hà Nội cũng hình thành những lễ hội văn hóa, sáng tạo quy mô lớn, thu hút hàng vạn, thậm chí hàng triệu người tham dự. Điển hình như Lễ hội Thiết kế sáng tạo Hà Nội, Lễ hội Áo dài du lịch Hà Nội, Lễ hội Ẩm thực Hà Nội, Lễ hội Quà tặng du lịch Hà Nội, Lễ hội Thu Hà Nội... và mới đây là Lễ hội Văn hóa thế giới Hà Nội.

Ở lĩnh vực biểu diễn, Hà Nội đang từng bước khẳng định là trung tâm biểu diễn nghệ thuật lớn của cả nước, tiến tới là trung tâm biểu diễn nghệ thuật, giải trí mang tầm khu vực, với hàng loạt chương trình nghệ thuật được đầu tư bài bản, chất lượng, cùng những công trình văn hóa tầm cỡ. Có thể kể đến Trung tâm Triển lãm Việt Nam (xã Đông Anh), Nhà hát Hồ Gươm, tới đây là Nhà hát Opera Hà Nội bên hồ Tây…

Khơi dậy khát vọng sáng tạo

Là người theo sát các hoạt động phát triển văn hóa của Thủ đô, Trưởng đại diện Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa của Liên hợp quốc (UNESCO) tại Việt Nam Jonathan Wallace Baker nhận định, từ lâu, Hà Nội đã là cầu nối giữa các nền văn hóa, nơi giao thoa giữa giá trị truyền thống với sự sáng tạo.

“UNESCO hiểu rằng, Hà Nội dù tự hào về quá khứ, vẫn muốn hướng tới tương lai. Chúng tôi tin rằng, thành phố có đầy đủ điều kiện để trở thành một trung tâm sáng tạo, vì sáng tạo chính là cốt lõi của văn hóa và Hà Nội sở hữu một tâm hồn văn hóa”, ông Jonathan Wallace Baker chia sẻ.

Hà Nội đang từng bước khẳng định là trung tâm công nghiệp văn hóa - sáng tạo của cả nước. Tuy nhiên, để giữ vững vị thế dẫn đầu, Hà Nội vẫn còn nhiều thách thức cần vượt qua.

Theo Chủ tịch Hiệp hội UNESCO Hà Nội Trương Minh Tiến, dù đang có đà bứt phá trong lĩnh vực văn hóa, Thủ đô vẫn phải đối diện với không ít thách thức từ nhận thức xã hội về công nghiệp văn hóa chưa đồng đều; nguồn nhân lực sáng tạo ở kỹ năng quản lý, bản quyền, công nghệ số còn thiếu và yếu; nhiều di sản văn hóa truyền thống có nguy cơ mai một trước cơn lốc phát triển của thị trường.

Để phát triển Hà Nội trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa sáng tạo mang tầm khu vực, ông Trương Minh Tiến cho rằng, Hà Nội cần hoàn thiện thể chế và chính sách ưu đãi đặc thù, tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp văn hóa - sáng tạo, khuyến khích đầu tư xã hội hóa; xây dựng hạ tầng sáng tạo đồng bộ, hình thành các “khu công nghiệp văn hóa”, “trung tâm sáng tạo đô thị” tại khu vực ven đô, như: Đông Anh, Gia Lâm, Long Biên...

Còn theo PGS.TS Đỗ Văn Trụ, Chủ tịch Hội Di sản Văn hóa Việt Nam, để phát huy nguồn lực văn hóa cho phát triển kinh tế - xã hội, Hà Nội cần quan tâm đến việc giữ gìn, bảo tồn những giá trị của văn hóa truyền thống Thăng Long, các di tích, di sản mà cha ông để lại; từ đó có sự phân cấp, quy hoạch tổng thể bài bản, khuyến khích những sáng tạo mới trên nền tảng truyền thống nghìn năm văn hiến.

Hiện nay, để thúc đẩy công nghiệp văn hóa Thủ đô phát triển đúng với kỳ vọng và hiện thực hóa tầm nhìn đưa Hà Nội trở thành trung tâm công nghiệp văn hóa mang tầm khu vực, thành phố đã ban hành nhiều chính sách quan trọng.

Bên cạnh Nghị quyết số 09-NQ/TU, Hà Nội tiếp tục triển khai Nghị quyết số 24/2025/NQ-HĐND ngày 10-7-2025 của HĐND thành phố về việc tổ chức và hoạt động của Trung tâm công nghiệp văn hóa trên địa bàn; Nghị quyết số 25/2025/NQ-HĐND của HĐND thành phố về khu phát triển thương mại và văn hóa trên địa bàn thành phố.

Mới đây nhất, Báo cáo chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ thành phố khóa XVII trình Đại hội đại biểu lần thứ XVIII Đảng bộ thành phố Hà Nội đã đặt ra một số yêu cầu, nhiệm vụ để phát huy giá trị văn hóa, xây dựng người Hà Nội thanh lịch, văn minh, trong đó chỉ rõ: "Phát triển công nghiệp văn hóa thành ngành kinh tế chủ lực gắn với phát triển du lịch, định vị sản phẩm đặc sắc trên các lĩnh vực thế mạnh của Thủ đô, như: Thiết kế, du lịch văn hóa, ẩm thực, nghệ thuật biểu diễn, thủ công mỹ nghệ, điện ảnh, xuất bản, quảng cáo, phần mềm và các trò chơi giải trí".

Những văn kiện, nghị quyết mang tính kim chỉ nam này thể hiện rõ khát vọng mạnh mẽ của Thủ đô trong việc kiến tạo các không gian sáng tạo mới, mở rộng hạ tầng văn hóa hiện đại, tạo động lực cho công nghiệp văn hóa phát triển toàn diện, bền vững và có chiều sâu. Đây cũng chính là nền tảng vững chắc để Hà Nội vươn mình trở thành đô thị sáng tạo tầm vóc khu vực, khẳng định vị thế trung tâm công nghiệp văn hóa hàng đầu của Việt Nam và Đông Nam Á.

Báo Hà Nội mới