Cung An Định là di tích nằm ngoài Quần thể di tích Cố đô Huế, đã được xếp hạng di tích quốc gia và hiện giao cho Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế quản lý.

Di tích này được xây dựng từ thời vua Khải Định, ban đầu có quy mô vừa phải nhưng sau được mở rộng với khoảng 10 công trình trên diện tích hơn 23.000m². Sau này, cung An Định được vua Khải Định ban cho con trai là Thái tử Vĩnh Thụy, sau lên ngôi vua Bảo Đại.

Đảm bảo không ảnh hưởng đến các công trình, không phá vỡ cảnh quan

Từ khi triều Nguyễn cáo chung, gia đình cựu hoàng Bảo Đại đã có một thời gian chuyển về đây sinh sống. Qua nhiều biến thiên của lịch sử và thiên tai, một số công trình ở cung An Định đã hư hại, xuống cấp, bị phá hủy; trong đó, nhà hát Cửu Tư Đài bị phá hủy chỉ còn lại phần nền móng.

Riêng công trình chính là Khải Tường Lâu (lầu Khải Tường) còn tồn tại khá nguyên vẹn, đã được tu bổ và trở thành điểm đến tham quan của nhiều du khách bởi lối kiến trúc độc đáo theo phong cách Tân cổ điển và nghệ thuật trang trí đặc sắc.

Với diện tích sân vườn rộng, không gian thông thoáng đãng, những năm qua, các hoạt động văn hóa tại các kỳ Festival Huế và những dịp lễ hội của địa phương đã được tổ chức ở khuôn viên di tích cung An Định.

Cùng với đó, một số đoàn làm phim đã chọn các bối cảnh quay tại di tích cung An Định, đã tạo được sức lan tỏa đến đông đảo công chúng trong và ngoài nước. Qua đó, thu hút nhiều du khách đến tham quan, trải nghiệm.

Tuy nhiên, các sự kiện văn hóa cũng chỉ được thực hiện ở một số thời điểm nhất định, không gian khuôn viên di tích rộng lớn này đang được các đơn vị liên quan nghiên cứu, đề xuất khai thác, phát huy một cách phù hợp để phát triển du lịch.

Ông Hoàng Việt Trung, Giám đốc Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế, cho biết: Thành phố Huế đang thiếu các khu vực dịch vụ du lịch, trải nghiệm văn hóa phục vụ du khách với số lượng lớn cùng lúc, như khách tàu biển khoảng 1.000 người là khó có nơi để phục vụ.

Trong khi đó, không gian sân vườn ở khuôn viên di tích cung An Định khá rộng, có thể triển khai khu dịch vụ để phát triển du lịch. Đương nhiên, việc này phải đảm bảo không làm ảnh hưởng đến các công trình di tích hiện có cũng như không để phá vỡ cảnh quan chung.

“Thời gian qua, chúng tôi cũng đã và đang triển khai nhiều nội dung, giải pháp để phát huy giá trị di sản Huế, làm “sống động” các không gian di sản để phục vụ du khách. Trung tâm đã xây dựng đề án khai thác phát huy giá trị Quần thể di tích Cố đô Huế trình UBND thành phố, trong đó có nghiên cứu thí điểm xã hội hóa khai thác di tích cung An Định”, ông Hoàng Việt Trung thông tin.

Mong sớm có ý kiến hướng dẫn

Theo phương án, sẽ khai thác khu vực sân vườn của cung An Định, tập trung ở không gian phía Bắc công trình Khải Tường Lâu, hướng về đường Nguyễn Huệ.

Nghiên cứu dựng một công trình tạm (lắp ghép thích nghi) trên nền móng của nhà hát Cửu Tư Đài, không ảnh hưởng đến các công trình gốc của di tích và có kiến trúc tương đồng, phù hợp với cảnh quan chung.

Giải pháp thiết kế công trình thông thoáng, toàn bộ phần sân và mặt nước cơ bản giữ nguyên; còn công trình ở nền nhà hát Cửu Tư Đài thì tăng các trải nghiệm văn hóa phục vụ du khách.

“Chúng tôi mong rằng khu vực ở cung An Định sẽ được triển khai để khai thác các dịch vụ văn hóa, vừa giới thiệu nghề truyền thống, di sản áo dài, ẩm thực Huế vừa có các chương trình trình diễn nghệ thuật... để phục vụ du lịch. Thành phố Huế sẽ có thêm điểm đến du lịch, đặc biệt vào ban đêm, góp phần mang lại hiệu quả kinh tế cho địa phương”, ông Hoàng Việt Trung chia sẻ.

“Quản lý di tích là phải thực hiện hai nhiệm vụ đó là bảo tồn, phát huy; và cần xem việc tổ chức dịch vụ là một nhiệm vụ để phát huy giá trị di tích. Vấn đề là các điểm khai thác dịch vụ phải đảm bảo không ảnh hưởng đến yếu tố gốc của di tích, không phá vỡ cảnh quan văn hóa, không gian lịch sử của di tích đó”, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa nhấn mạnh.

Theo ông Nguyễn Xuân Hoa, cung An Định là di tích cung đình nhưng không phải thiết chế của triều đình xưa, không phải nơi thờ tự các vua, các chúa, không phải nơi triều hội, hay tổ chức các hoạt động của hoàng gia...

Bản thân nó là biệt cung, được xây dựng bằng tiền riêng của vua, có không gian đặc thù; do đó có thể được khai thác các dịch vụ phù hợp làm nổi bật những giá trị của biệt cung đó, đương nhiên với nguyên tắc không phá vỡ không gian kiến trúc vốn có của di tích.

Phía sau của Khải Tường Lâu, hiện còn hai dãy nhà kho và gia nhân ngày xưa, có thể khai thác thêm với việc tổ chức các hoạt động trưng bày, giới thiệu, bán hàng lưu niệm với các sản phẩm được sản xuất với kiểu thức từ thời Khải Định, Bảo Đại; tổ chức các dịch vụ biểu diễn văn hóa dưới thời Khải Đình như: Múa cung đình, cải lương, tuồng...; hay các trải nghiệm ẩm thực với những bữa ăn dưới thời Khải Định, Bảo Đại.

Ông Nguyễn Thanh Bình, Phó Chủ tịch Thường trực UBND thành phố Huế cho biết: Việc xây dựng đề án lấy cung An Định làm thí điểm nghiên cứu xã hội hóa trong khai thác, phát huy di sản để phát triển du lịch đang được nhiều nhà đầu tư quan tâm.

Trước đó, một số đơn vị cũng muốn khai thác chương trình ẩm thực, trình diễn ánh sáng ở khu vực Đại Nội. Hiện nay, có nhiều “nút mở” hơn khi có Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) và Luật Đầu tư công (sửa đổi), tuy nhiên vẫn còn vướng quy định trong sử dụng tài sản công.

Nếu làm được đề án thí điểm ở cung An Định thì sẽ dễ hơn để tiếp tục xây dựng đề án ở những di tích khác. Việc triển khai đề án này có ý nghĩa góp phần phát triển công nghiệp văn hóa, phát triển kinh tế di sản nên địa phương cũng đã báo cáo với Bộ VHTTDL để mong sớm có ý kiến hướng dẫn cho thành phố Huế cũng như các địa phương khác triển khai ở các trường hợp tương tự.

Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa (Bộ VHTTDL) Trần Đình Thành cho rằng, theo ý tưởng phương án của Trung tâm Bảo tồn di tích Cố đô Huế, về mặt vị trí quy hoạch, kiến trúc, công năng sử dụng... thì đề án này có thể chấp nhận được.

Cục Di sản văn hóa sẽ cùng với UBND thành phố Huế tham mưu trình lãnh đạo Bộ VHTTDL cho ý kiến.