Đà Nẵng, một đô thị hiện đại với những cây cầu rực rỡ và bãi biển dài thơ mộng, ít ai biết rằng ở phía tây thành phố, trong những xã vùng Hòa Vang, có một cộng đồng dân tộc thiểu số đang lặng lẽ gìn giữ những giá trị văn hóa độc đáo của mình: đồng bào Cơ Tu. Với khoảng một nghìn người, họ là dân tộc thiểu số duy nhất của thành phố, vẫn bảo tồn phong tục, tiếng nói, nhà Gươl và những lễ hội truyền thống, đồng thời phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa.

Thế nhưng, như một nghịch lý của sự phát triển, những nét đẹp văn hóa ấy lại đang đối mặt với nguy cơ mai một. Nhiều làng nghề truyền thống dần vắng bóng người trẻ kế tục, và đáng lo ngại hơn, rất nhiều người trẻ tại chính Đà Nẵng lại chưa từng biết đến sự hiện diện phong phú của văn hóa Cơ Tu. Từ thực tế đó, một nhóm sinh viên ngành Truyền thông Đa phương tiện từ Trường Đại học FPT Đà Nẵng đã nung nấu ý tưởng về một dự án có thể thay đổi cục diện này. Đó chính là "Cơ Tu-Gether – Một vòng bản nhỏ, ngàn câu chuyện lớn".

Khởi nguồn từ sự tò mò và ấn tượng

Trưởng dự án Cơ Tu-Gether – bạn Nguyễn Thị Phương Na chia sẻ, động lực ban đầu đến từ một chuyến ngoại khóa ở Bảo tàng Đà Nẵng: "Trước đây, chúng mình gần như không biết gì về dân tộc Cơ Tu cả. Đến khi được tham gia chuyến đi, tụi em mới thật sự bị thu hút vào văn hóa của đồng bào với rất nhiều điều đẹp đẽ, gần gũi mà tụi em chưa từng biết." Cảm giác vừa tò mò, vừa ấn tượng ấy đã thôi thúc những sinh viên truyền thông này làm điều gì đó thật thú vị để nhiều bạn trẻ ở Đà Nẵng cũng có thể biết đến, cùng nhau quảng bá và tự hào về nét văn hóa đang hiện diện rất gần mình.

Hành trình của "Cơ Tu-Gether" không chỉ dừng lại ở ý tưởng. Nhóm đã thực hiện chuyến khảo sát thực địa tại thôn Tà Lang – Giàn Bí, nơi mà những chia sẻ của người dân đã chạm đến trái tim của những người trẻ. Họ nhận ra vấn đề cấp bách: nhiều làng nghề truyền thống đang dần mai một, lớp trẻ trong làng không còn mặn mà với việc học nghề, trong khi đó, giới trẻ thành thị lại thiếu thông tin về văn hóa bản địa. Chính vì vậy, dự án "Cơ Tu-Gether" ra đời với mong muốn góp phần quảng bá, lan tỏa và giữ gìn nét văn hóa đặc sắc này cho thế hệ sau.

Kết nối với bản làng

Trong quá trình triển khai dự án, thách thức lớn nhất đối với nhóm là làm sao truyền tải một cách chân thực và chính xác nhất những giá trị văn hóa của đồng bào Cơ Tu, tránh làm sai lệch hoặc mất đi ý nghĩa nguyên bản. May mắn thay, nhóm đã nhận được sự đồng hành và hỗ trợ vô cùng quý giá từ nhiều phía.

Đặc biệt, chính đồng bào Cơ Tu tại thôn Tà Lang – Giàn Bí đã tận tình chỉ dẫn, giúp nhóm sinh viên hiểu sâu sắc hơn về từng khía cạnh văn hóa, từ những hoa văn truyền thống đến ý nghĩa của các nghi lễ. Sự hướng dẫn và góp ý chân thành này là nền tảng vững chắc giúp dự án đảm bảo tính xác thực.

Bên cạnh đó, Bảo tàng Đà Nẵng cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ và tạo điều kiện thuận lợi cho nhóm. Ban giám đốc và các chuyên gia của bảo tàng đã nhiệt tình ủng hộ ý tưởng dự án, đồng thời tạo cơ hội để "Cơ Tu-Gether" trở thành một phần của chuỗi "Ngày hội Di sản Văn hóa Đà Nẵng 2025", qua đó mở rộng đáng kể tầm ảnh hưởng và khả năng lan tỏa của dự án.

Bà Ngô Thị Bích Vân - Phó giám đốc Bảo tàng Đà Nẵng cho biết: "Những dự án như này rất quan trọng bởi người trẻ sẽ hiểu người trẻ nhiều nhất, họ sẽ hiểu những người trẻ hiểu như thế nào, muốn truyền tải điều gì về văn hóa, di sản và khi họ đưa một cách tiếp cập mới mẻ giống như dự án Cơ Tu-Gether, từ đó sẽ lan truyền mạnh mẽ những giá trị văn hóa của đồng bào tới với công chúng nhiều hơn.

Chúng tôi rất đánh giá cao Cơ Tu-Gether và sẽ đồng hành, hỗ trợ cho các bạn trẻ trong việc thực hiện những dự án như thế này." Sự đánh giá cao từ phía Bảo tàng cũng khẳng định tầm quan trọng của những sáng kiến từ người trẻ trong việc bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa địa phương.

Chiến lược tiếp cận Gen Z: "Điểm chạm" đa giác quan

Nhóm "Cơ Tu-Gether" hiểu rằng để văn hóa Cơ Tu đến gần hơn với giới trẻ, cần có những phương pháp tiếp cận mới mẻ, phù hợp với thời đại số. Qua khảo sát, các thành viên dự án nhận ra giới trẻ thường hứng thú với những "điểm chạm" trực quan như các ấn phẩm sinh động, video ngắn, và đặc biệt là những trải nghiệm thực tế cùng người đồng bào, nơi họ có thể "một ngày trở thành người Cơ Tu".

Từ đó, toàn bộ dự án được xây dựng không chỉ để truyền tải thông tin mà còn tạo ra những hoạt động trải nghiệm đa giác quan. Sự kiện "Cơ Tu-Gether: Cùng nhau dạo bản" là minh chứng rõ ràng nhất. Khách tham quan được tham gia triển lãm các sản phẩm dệt, đan lát và điêu khắc; thử trang phục truyền thống và chụp ảnh lưu niệm; thưởng thức ẩm thực Cơ Tu với những món ăn đặc trưng... Đây đều là những hoạt động tương tác cao, giúp người tham dự trực tiếp cảm nhận và tạo ra sản phẩm mang dấu ấn văn hóa.

Anh Nguyễn Việt Hưng, một khán giả tham gia sự kiện, chia sẻ: "Tôi rất vui vì đây là lần đầu tiên tôi được trải nghiệm hoạt động như thế này và vui nhất là tôi được tham gia workshop làm dây buộc tóc. Một cái dây buộc tóc cũng khá là xinh những với những chi tiết hoa văn của đồng bào Cơ Tu. Mình cũng vừa thưởng thức chiếc bánh sừng trâu, mình thấy nó rất là ngon."

Bạn Nguyên Lê, sinh viên Đại học Kinh tế Đà Nẵng, cũng bày tỏ sự yêu thích đặc biệt với việc thử trang phục truyền thống và tự tay làm dây buộc tóc handmade: "Nhờ sự kiện ngày hôm nay, mình đã biết thêm nhiều nét văn hóa và truyền thống đặc biệt của người Cơ Tu. Trải nghiệm khiến mình ấn tượng nhiều và thích thú hơn về ngôn ngữ, trang phục và ẩm thực của người Cơ Tu."

Nghệ nhân đan lát Cơ Tu A Lăng Mỹ không giấu nổi sự vui mừng khi được đồng hành cùng dự án: "Già cảm thấy rất vinh dự khi được mời tham gia dự án, được chia sẻ và truyền lại nghề truyền thống cho các bạn trẻ. Đây là cơ hội để phát triển và lan tỏa nghề đan lát của người Cơ Tu đến cộng đồng."

Và không thể không kể đến MV "Ma’nuih Katu" (nghĩa là "Tôi là người Cơ Tu") – một ca khúc rap độc đáo được rapper Huỳnh Hạ, một người trẻ Cơ Tu, thể hiện hoàn toàn bằng tiếng bản địa. MV mang hơi thở trẻ trung, hiện đại mà vẫn đậm bản sắc, thu hút sự chú ý của giới trẻ. Rapper Huỳnh Hạ chia sẻ về quá trình sáng tác ca khúc: "Điều thú vị nhất là ngôn ngữ Cơ Tu có âm sắc rất đặc biệt, khi đưa vào rap nghe rất lạ tai. Thách thức là phải làm sao để giữ đúng tinh thần dân tộc mà vẫn hợp gu giới trẻ nói cách khác điều khó nhất là giữ sự cân bằng. Hiện đại quá thì mất gốc, mà truyền thống quá thì khó tiếp cận. Nhưng chính việc tìm được sự cân bằng những điều đó lại là điều mình thích nhất."

Kỳ vọng về tương lai

Mỗi thành viên trong nhóm "Cơ Tu-Gether" đều có những cảm nhận riêng sau hành trình này. Bạn Phương Na, trưởng dự án, thấy rõ ràng nhất là sự hỗ trợ của mọi người. "Khi thấy mọi người cùng nhau lan tỏa, mình cảm nhận rõ hơn ý nghĩa của việc mình đang làm và thấy tự hào vì được góp phần nhỏ vào hành trình giữ gìn di sản này."

Bạn Lê Thị Thanh Trung, thành viên dự án, thấy mình "được" gặp gỡ và làm việc với nhiều người mà trước đây cô nghĩ rất khó để tiếp cận, như các chuyên gia văn hóa, ban giám đốc bảo tàng... "Mỗi người đều mang tới cho mình một góc nhìn mới, giúp mình hiểu sâu hơn về văn hóa và cách làm việc với cộng đồng."

Nhóm "Cơ Tu-Gether" kỳ vọng dự án sẽ giúp nhiều bạn trẻ ở Đà Nẵng biết đến văn hóa đồng bào Cơ Tu hơn. Họ tin rằng, khi người trẻ bắt đầu quan tâm, họ sẽ là những người góp phần lan tỏa văn hóa Cơ Tu rộng rãi hơn trong tương lai. Sự kiện này không chỉ là một chương trình văn hóa mà còn là một cầu nối, một lời mời gọi giới trẻ hãy tìm về cội nguồn, khám phá những giá trị văn hóa bản địa đang hiện hữu ngay trong cộng đồng mình.

Anh ALăng Như, Bí thư Chi bộ thôn Giàn Bí, bày tỏ niềm vui mừng và phấn khởi khi thấy chương trình "Cơ Tu-Gether" do các bạn trẻ tổ chức. Anh hy vọng thông qua chương trình này và những chương trình tiếp theo, văn hóa Cơ Tu sẽ được lan tỏa rộng rãi hơn nữa. Anh cũng chia sẻ, dự án mang nội dung ý nghĩa sâu sắc về văn hóa dân tộc Cơ Tu, là cơ hội tốt để quảng bá văn hóa Cơ Tu đến bạn bè trong nước và thế giới, đồng thời góp phần bảo tồn những giá trị truyền thống quý báu.

Là người đồng hành với dự án, ThS Dương Lê Phương - Trưởng phòng Quản lý Văn hóa (Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch TP. Đà Nẵng) rất tự hào về các bạn trẻ: "Người trẻ đang đóng vai trò như sợi chỉ đỏ kết nối giữa truyền thống và hiện đại. Qua ngôn ngữ của mình, dưới sự trợ giúp của công nghệ, mạng xã hội và hơi thở thời đại, họ sẽ giúp di sản trở nên thân thiện, tiếp cận cộng đồng nhanh, rộng và đầy cảm xúc. Chính sức sáng tạo của họ là nguồn năng lượng khiến di sản bước ra khỏi khuôn khổ “gìn giữ” và trở thành “nguồn cảm hứng sống”."

Dự án "Cơ Tu-Gether" đã vượt qua khuôn khổ bảo tồn truyền thống, không chỉ góp phần gìn giữ và tôn vinh bản sắc văn hóa độc đáo của người Cơ Tu tại địa phương, mà còn mạnh dạn mở ra một hướng tiếp cận hoàn toàn mới – nơi di sản được tái tạo thành nguồn cảm hứng sống động, trở nên gần gũi, lan tỏa mạnh mẽ đến thế hệ trẻ và cộng đồng cư dân Đà Nẵng hôm nay. Đó là một hành trình đầy ý nghĩa, nơi những người trẻ đã dùng nhiệt huyết và sự sáng tạo của mình để thắp sáng ngọn lửa di sản, đảm bảo rằng những câu chuyện lớn từ "một vòng bản nhỏ" sẽ tiếp tục được kể và được lắng nghe qua nhiều thế hệ./.