Chuyển đổi số giúp các thư viện trong Quân đội phục vụ đắc lực công tác nghiên cứu, đào tạo, huấn luyện

18/10/2025 | 12:00

Đại tá Mạc Thùy Dương - Giám đốc Thư viện Quân đội cho biết, thư viện trong Quân đội đã tận dụng và phát huy tối đa việc ứng dụng CNTT trong hoạt động tổ chức, quản lý, khai thác, chia sẻ tài nguyên thông tin; chủ động nghiên cứu đề xuất, triển khai thực hiện các đề án, dự án hiện đại hóa thư viện, xây dựng thư viện số, phát triển tài nguyên thông tin số,... cho các cơ quan thông tin, thư viện trong quân đội.

Đại tá, Ths. Mạc Thùy Dương - Giám đốc Thư viện Quân đội cho rằng, trong bối cảnh cách mạng công nghiệp lần thứ tư phát triển mạnh mẽ, chuyển đổi số đã trở thành một xu thế tất yếu trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó có ngành thư viện.

Chuyển đổi số không chỉ giúp các thư viện nâng cao hiệu quả quản lý, phục vụ bạn đọc tốt hơn mà còn góp phần xây dựng xã hội học tập, thúc đẩy phát triển văn hóa đọc. Tuy nhiên, quá trình này cũng đặt ra nhiều thách thức, đòi hỏi các thư viện phải có chiến lược, giải pháp phù hợp để thực hiện thành công mục tiêu chuyển đổi số đến năm 2030.

Theo Đại tá Mạc Thùy Dương, chuyển đổi số thư viện là quá trình ứng dụng công nghệ số, nền tảng số vào mọi hoạt động của thư viện, từ quản lý tài nguyên, số hóa dữ liệu, cung cấp dịch vụ đến xây dựng môi trường học tập và nghiên cứu hiện đại. Chuyển đổi số không chỉ dừng lại ở việc số hóa tài liệu, mà còn bao gồm việc thay đổi mô hình hoạt động, phát triển các dịch vụ mới, cá nhân hóa trải nghiệm của người dùng và liên thông, chia sẻ dữ liệu giữa các thư viện.

Chuyển đổi số giúp thư viện: Nâng cao hiệu quả quản lý, tiết kiệm nguồn lực; Mở rộng khả năng tiếp cận tài nguyên thông tin cho bạn đọc mọi lúc; Đa dạng hóa các dịch vụ, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của xã hội; Thúc đẩy hợp tác, liên thông giữa các thư viện, tạo lập hệ sinh thái tri thức mở; Góp phần xây dựng xã hội học tập, phát triển văn hóa đọc.

Theo Đại tá Mạc Thùy Dương, là một bộ phận của công tác Đảng, công tác chính trị trong QĐND Việt Nam, hoạt động của các thư viện, phòng đọc trong Quân đội đóng vai trò quan trọng là công cụ, nguồn lực đặc biệt để phục vụ công tác nghiên cứu, tham mưu, ra quyết định, hoạch định chính sách, xây dựng đường lối, chiến lược quân sự, quốc phòng; phục vụ đào tạo, huấn luyện; góp phần định hướng đọc, định hướng thông tin, phát triển văn hóa đọc, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần cho cán bộ, chiến sĩ trong và ngoài Quân đội.

Trước bối cảnh thế giới và Việt Nam đang có xu hướng hệ thống hóa, tự động hóa, hiện đại hóa, đồng bộ hóa, thông minh hóa trong quản lý, xử lý, khai thác, chia sẻ, cung cấp thông tin, tài liệu, Bộ Quốc phòng (BQP) đã đẩy mạnh việc ứng dụng CNTT từ xây dựng hạ tầng mạng, đường truyền số liệu quân sự (Tslqs) bảo đảm kết nối dữ liệu đến các đầu mối chiến lược, chiến dịch và một số đơn vị cấp chiến thuật trên các hướng, địa bàn trọng điểm. Hệ thống thông tin chỉ đạo, điều hành được vận hành từ bộ xuống các đơn vị. Cổng thông tin điện tử của các đơn vị được xây dựng, nâng cấp, tạo thuận lợi trong việc kết nối, chia sẻ, khai thác thông tin, tài liệu trong toàn quân.

Cùng với đó, các cơ quan thông tin, thư viện trong Quân đội đã tận dụng và phát huy tối đa việc ứng dụng CNTT trong hoạt động tổ chức, quản lý, khai thác, chia sẻ tài nguyên thông tin; chủ động nghiên cứu đề xuất, triển khai thực hiện các đề án, dự án hiện đại hóa thư viện, xây dựng thư viện số, phát triển tài nguyên thông tin số,... cho các cơ quan thông tin, thư viện trong quân đội.

Đến nay, Bộ Quốc phòng đã xây dựng được hệ thống thư viện số dùng chung trên Mạng Tslqs với hơn 40 thư viện thuộc cơ quan thông tin khoa học quân sự (thư viện ở các học viện, nhà trường, cơ quan nghiên cứu) tham gia, tích hợp dữ liệu lên Hệ thống (hơn 2 triệu biểu ghi tài liệu được tích hợp, khai thác, sử dụng chung trên Hệ thống). 100% thư viện ở học viện, nhà trường đã nối Mạng Tslqs, xây dựng trang web trên Mạng Tslqs, mạng Internet, tích hợp dữ liệu lên hệ thống thư viện số dùng chung, sử dụng phần mềm quản trị thư viện tích hợp của Công ty CMC, xây dựng thư viện số, xây dựng CSDL toàn văn, số hóa tài liệu, được trang bị các thiết bị CNTT và kiểm soát an ninh hiện đại như máy scan tự động, bán tự động/thủ công, cổng từ an ninh, chỉ từ, tem từ, máy khử từ, ứng dụng mã vạch vào quản lý, lưu thông, mượn trả tài liệu; trang bị hệ thống camera giám sát,...

Tại Thư viện Quân đội: Đầu tư mạnh mẽ vào hạ tầng công nghệ, phát triển các dịch vụ thư viện số phục vụ đặc thù ngành. Hiện có gần 50 vạn cuốn sách và gần 2.000 loại báo, tạp chí, hơn 20.000 tài liệu số với các trang thiết bị hạ tầng kỹ thuật hiện đại. Hằng năm, đơn vị bổ sung hơn 4.000 tên tài liệu với hơn một vạn bản, gần 400 loại báo, tạp chí quốc văn, ngoại văn và nhiều nguồn tài nguyên thông tin số online, offline có giá trị cao, đáp ứng nhu cầu thông tin, tài liệu tại chỗ, từ xa của bạn đọc trong và ngoài Quân đội.

Nhìn chung hệ thống thư viện, phòng đọc trong Quân đội đã từng bước đẩy mạnh ứng dụng CNTT, khoa học công nghệ hiện đại trong hoạt động chuyên môn, nghiệp vụ. Tuy nhiên, theo Đại tá Mạc Thùy Dung việc triển khai còn chậm, việc đầu tư chưa thực sự đồng bộ, chưa phát huy hết hiệu quả của việc ứng dụng CNTT, sự chênh lệch giữa các cơ quan, đơn vị các cấp còn quá lớn, các hoạt động hướng tới dịch vụ thư viện hiện đại còn ở mức khiêm tốn,... tạo nên nhiều khó khăn, hạn chế trong quá trình hoạt động và khai thác thông tin, tài liệu của các thư viện cơ sở.

Đại tá Mạc Thùy Dung cho rằng, chuyển đổi số trong hoạt động thư viện là một phát triển tất yếu hợp với xu thế phát triển của khoa học công nghệ thông minh, hữu ích, nâng cao năng lực phục vụ, thúc đẩy phát triển văn hóa đọc và xây dựng các hệ giá trị văn hóa Việt Nam hiện nay.

Chuyển đổi số trong lĩnh vực thư viện là một chủ trương mới, cần có sự quan tâm, đầu tư lớn của Nhà nước và Quân đội, sự vào cuộc quyết liệt của các cơ quan chức năng, sự nỗ lực của cán bộ, nhân viên ngành Thư viện để quá trình chuyển đổi số của hệ thống thư viện, phòng đọc trong quân đội đạt được nhiều dấu ấn, bước ngoặt nổi bật, trở thành hình mẫu, mô hình hiệu quả trong hoạt động chuyển đổi số của toàn quân.

Đó là, sớm xây dựng và vận hành hệ thống thư viện, phòng đọc số, với một nguồn tài nguyên thông tin số phong phú, đa dạng, chất lượng cùng với các sản phẩm, dịch vụ, tiện ích số ưu việt đáp ứng tối đa nhu cầu của người sử dụng mọi lúc, mọi nơi; có khả năng liên kết, liên thông, tích hợp, phân tích, xử lý, khai thác, sử dụng chung tài nguyên thông tin, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của hệ thống thư viện, phòng đọc trong quân đội, phục vụ đắc lực công tác nghiên cứu, đào tạo, huấn luyện, giải trí, nâng cao đời sống văn hóa tinh thần, phát triển văn hóa đọc cho cán bộ, chiến sỹ trong toàn quân, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Các giải pháp về nhận thức, chính sách, hạ tầng, dữ liệu, công nghệ, nhân lực và hợp tác cần được triển khai quyết liệt, sáng tạo, phù hợp với điều kiện thực tế. Đại tá Mạc Thùy Dương tin tưởng, với quyết tâm và nỗ lực chung, hệ thống thư viện Việt Nam nói chung và hệ thống thư viện quân đội nói riêng sẽ hoàn thành mục tiêu chuyển đổi số, góp phần xây dựng xã hội học tập, phát triển bền vững đất nước trong kỷ nguyên số.

Đăng Nguyên