Tạo bước thay đổi căn bản trong quản lý phát huy giá trị di sản văn hóa

Sáng 17/4, cho ý kiến về dự án Luật Di sản văn hóa (sửa đổi) tại phiên họp thứ 32 của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ khẳng định việc sửa đổi căn bản Luật Di sản văn hóa là phù hợp.

Ghi nhận dự án Luật được soạn thảo công phu, nghiêm túc, nội dung cơ bản thể chế hóa chủ trương của Đảng về văn hóa và di sản văn hóa nói riêng nhất là sau khi tổng kết 80 năm đề cương văn hóa Việt Nam và Hội nghị văn hóa, Diễn đàn văn hóa được tổ chức công phu. Một số luật như Luật Đất đai, Luật Lưu trữ…tạo điều kiện để sửa đổi luật đồng bộ.

Chủ tịch Quốc hội cho rằng đến nay, tuy mới lấy ý kiến lần đầu nhưng dự án Luật đủ điều kiện trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 7 tới. Sau khi tiếp thu ý kiến thẩm tra sơ bộ và các cơ quan của Thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Quốc hội bày tỏ kỳ vọng sẽ tạo bước thay đổi căn bản trong quản lý, phát huy giá trị di sản văn hóa.

Cơ bản tán thành các nội dung thẩm tra và các ý kiến tại phiên họp, góp ý về chính sách nhà nước về di sản văn hóa tại Điều 7 dự thảo Luật, Chủ tịch Quốc hội cho rằng di sản văn hóa cần được coi là nguồn lực cho phát triển, cần được bảo tồn và phát huy, mối quan hệ bảo tồn và phát huy giá trị di sản cần được rà soát trong tổng thể dự án luật, với tinh thần kiến tạo phát triển.

Chủ tịch Quốc hội đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu xem xét bổ sung chủ trương, chiến lược phát triển về công nghiệp văn hóa, thị trường văn hóa, chuyển đổi số văn hóa, số hóa di sản văn hóa, hợp tác công tư trong phát triển văn hoá, kinh tế văn hóa…

Riêng đối với vấn đề hợp tác công tư trong văn hoá, Chủ tịch Quốc hội cho rằng cần rà soát lại một số chính sách đã ban hành để thiết kế chính sách phù hợp. Qua đó để tăng nguồn lực, đa dạng hóa nguồn lực cho bảo tồn, phát triển văn hoá, đẩy mạnh xã hội hóa cho hoạt động bảo tồn, bảo vệ.

Lấy ví dụ một số địa phương chưa khai thác hết giá trị di sản văn hóa khi chỉ có sự đầu tư của nhà nước như ở Thừa Thiên Huế, Chủ tịch Quốc hội cho rằng nếu có nguồn lực của tư nhân và thành phần khác tham gia đầu tư theo định hướng của nhà nước thì có thể vừa phát huy vừa bảo tồn tốt hơn giá trị của di sản tốt hơn. Vừa cộng hưởng cả phát triển du lịch và khai thác giá trị cốt lõi của di sản.

Về xây dựng, phục chế, sửa chữa, cải tạo các di sản văn hoá, với tính chất đặc thù cao, Chủ tịch Quốc hội cho rằng, Luật cần đề cập đến định mức đơn giá, nếu chỉ chiếu theo định mức đầu tư công thuần túy thì rất khó. Tương tự, với những công trình văn hóa mới đầu tư cũng cần có định mức đơn giá để có công trình có tuổi thọ cao, có thể lưu giữ trong thời gian dài.

Bổ sung chính sách đặc thù

Chủ tịch Quốc hội Vương Đình Huệ đề nghị cần nghiên cứu bổ sung một số chủ trương, chính sách đặc thù bảo tồn phát huy di sản văn hóa đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, hải đảo, các di sản văn hóa quý hiếm có nguy cơ thất truyền (đặc biệt là tiếng nói, chữ viết)...

Về bố cục và nội dung, Chủ tịch Quốc hội đặt vấn đề có cần thiết tách chương riêng (chương 4 dự thảo Luật) về bảo vệ phát huy giá trị tư liệu hay không? Bởi di sản tư liệu chính là di sản văn hóa vật thể (như di vật, cổ vật, bảo vật quốc gia…) hiện được bảo quản lưu trữ tại các viện bảo tàng, thư viện, trung tâm lưu trữ hoặc lưu trữ tại nơi gắn với di tích như đền, chùa, đình làng…

"Các di sản này đều có quy định, quy trình quản lý, nếu có chương riêng quy định liệu có chồng lấn với các quy định khác?", Chủ tịch Quốc hội nêu vấn đề và đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu thêm vấn đề.

Chủ tịch Quốc hội gợi ý xem xét để quy định trong chương 3 dự thảo Luật; đồng thời nên bổ sung trong giải thích từ ngữ khái niệm hiện vật có giá trị đặc biệt.

Để tiếp tục hoàn thiện dự thảo luật, Chủ tịch Quốc hội đề nghị tiếp tục rà soát bảo đảm tính tương thích, đồng bộ dự thảo Luật này với các luật trong hệ thống pháp luật như Luật Đầu tư, Luật Đầu tư công, Luật Đất đai, Luật Tín ngưỡng tôn giáo, Luật Bảo vệ môi trường, Luật Đầu tư theo phương thức đối tác công tư,…