Xóa đói giảm nghèo và thu hẹp bất bình đẳng xã hội hiện không còn là mục tiêu riêng của từng quốc gia, mà đã trở thành vấn đề mang tính toàn cầu. Trong bối cảnh hội nhập và toàn cầu hóa sâu rộng, phát triển kinh tế được xem là giải pháp căn bản để xử lý tận gốc tình trạng nghèo đói. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy tăng trưởng kinh tế không phải lúc nào cũng song hành với công bằng xã hội. Vì vậy, để vừa thúc đẩy phát triển, vừa bảo đảm an sinh và giảm nghèo bền vững, vai trò điều tiết của Nhà nước là yếu tố mang tính quyết định.

Mỗi quốc gia, tùy thuộc vào điều kiện chính trị, kinh tế – xã hội, truyền thống lịch sử, văn hóa và trình độ phát triển, đều lựa chọn cho mình những mô hình và giải pháp giảm nghèo khác nhau. Tại khu vực Đông Nam Á, xóa đói giảm nghèo, đặc biệt là giảm nghèo ở khu vực nông thôn, luôn được coi là nhiệm vụ trọng tâm, gắn chặt với mục tiêu tăng trưởng kinh tế, ổn định xã hội và phát triển bền vững. Việc cải thiện đời sống cho các hộ nông dân nghèo không chỉ mang ý nghĩa kinh tế mà còn là tiền đề quan trọng để giữ vững ổn định chính trị – xã hội.

Nhiều quốc gia trong khu vực đã đẩy mạnh phân cấp quản lý ngân sách, trao quyền chủ động cho chính quyền địa phương trong điều hành các hoạt động kinh tế – xã hội. Cách làm này góp phần tạo ra sự phát triển hài hòa giữa các vùng, tăng cường liên kết giữa khu vực phát triển và khu vực còn khó khăn, đồng thời mở rộng cơ hội tiếp cận việc làm, dịch vụ xã hội cho người nghèo.

Thực tế cho thấy, nghèo đói kéo theo nhiều hệ lụy xã hội, làm gia tăng bất ổn và nguy cơ lệ thuộc từ kinh tế sang văn hóa, tư tưởng và chính trị. Trong bối cảnh kinh tế toàn cầu vận động nhanh chóng, chỉ những quốc gia có nền kinh tế đủ mạnh mới có thể giữ vững độc lập, chủ quyền và ổn định xã hội. Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế nhanh chưa chắc đã mang lại lợi ích trực tiếp cho người nghèo nếu thiếu các chính sách phân phối hợp lý. Vì vậy, tăng trưởng cần đi đôi với các biện pháp bảo đảm công bằng xã hội.

Tại Thái Lan, chiến lược phát triển từng ưu tiên mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế nhanh, với quan điểm giảm nghèo sẽ được cải thiện dần theo thời gian. Trong Kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội 5 năm lần thứ sáu, Chính phủ Thái Lan đã đưa ra nhiều giải pháp đồng bộ nhằm giải quyết các vấn đề kinh tế – xã hội, trong đó giảm nghèo được xác định là một mục tiêu quan trọng. Kinh nghiệm của Thái Lan cho thấy, nếu tăng trưởng ở mức thấp hoặc thiếu đồng bộ sẽ khó giải quyết được tình trạng bất bình đẳng thu nhập và nghèo đói; do đó, việc cân đối hài hòa giữa tăng trưởng và công bằng xã hội mang lại hiệu quả lâu dài hơn.

Trong khi đó, Malaysia lại lựa chọn cách tiếp cận khác. Khi xây dựng chính sách phát triển, Chính phủ Malaysia luôn đặt mục tiêu bảo đảm lợi ích hài hòa giữa các cộng đồng dân tộc, đặc biệt chú trọng tới nhóm người bản địa – lực lượng chiếm tỷ lệ dân số lớn và có mức độ nghèo cao. Thông qua hệ thống chính sách và cơ chế quản lý đồng bộ, các chương trình giảm nghèo của Malaysia đã tiếp cận đúng đối tượng cần hỗ trợ.

Nhà nước Malaysia giữ vai trò trung tâm trong công cuộc xóa đói giảm nghèo, thông qua việc đầu tư mạnh mẽ cho các lĩnh vực xã hội như giáo dục, y tế và đào tạo nghề. Các chương trình này giúp người lao động nâng cao năng lực, mở rộng cơ hội việc làm, từ đó cải thiện thu nhập và mức sống. Đặc biệt, Malaysia coi giáo dục và đào tạo là giải pháp dài hạn, với tỷ trọng chi ngân sách lớn dành cho đầu tư và trợ cấp giáo dục qua từng giai đoạn phát triển.

Từ kinh nghiệm của các quốc gia Đông Nam Á có thể thấy, giảm nghèo bền vững không chỉ dựa vào tăng trưởng kinh tế, mà cần sự kết hợp hài hòa giữa phát triển, công bằng xã hội và vai trò điều tiết hiệu quả của Nhà nước.