Qua tìm hiểu chúng tôi được biết, trong kho tàng nghệ thuật dân gian truyền thống của Việt Nam, có một điệu hát vô cùng đặc sắc và là nét đặc trưng văn hóa của đồng bào dân tộc Tày, Nùng, Thái, đó là điệu hát then. Then theo tiếng đồng bào dân tộc là thiên tức là trời. Vì thế, hiểu theo ngôn ngữ dân tộc thì điệu hát then được coi là điệu hát thần tiên, là một loại hình nghệ thuật mang màu sắc tín ngưỡng thuật lại một cuộc hành trình lên thiên giới để cầu xin một điều gì đó.

Học sinh Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS&THPT Tiên Yên
luyện hát then và đánh đàn tính.

Ông Nguyễn Văn Ty, Trưởng Phòng GD&ĐT huyện Tiên Yên, cho biết: “Cư dân sinh sống trên đất Tiên Yên thuộc 13 dân tộc anh em. Đông nhất là người Kinh chiếm 59%. Bên cạnh đó, người Dao chiếm 19%, Tày chiếm 13,8%, Sán Chỉ chiếm 8,4%, Sán Dìu chiếm 3,8%, còn lại là người các dân tộc khác, như: Nùng, Hoa, Thái... Chính vì thế, việc gìn giữ, truyền bá các giá trị văn hóa truyền thống cho học sinh là việc làm thiết thực, để các em hiểu, ghi nhớ những nét đặc trưng của dân tộc”.

Tìm hiểu tại Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS&THPT Tiên Yên, thời gian qua, Trường đã thành lập CLB Nghệ thuật dân gian các dân tộc miền núi. Gồm 3 CLB nhỏ là: CLB Hát then (50 em), CLB Hát soóng cọ (20 em), CLB Sáo trúc (10 em). Em Vi Thị Ánh Tuyết, lớp 12A, người dân tộc Tày, nhà ở xã Hà Lâu, chia sẻ: “Em rất đam mê hát then. Trước đây, khi chưa tham gia CLB Hát then của trường, em hát không hay, mặc dù ở nhà cũng thi thoảng nghe mẹ hát. Tuy nhiên, sau một thời gian tham gia, em hát then khá chuẩn. Hát then bao giờ cũng đi liền với đàn tính. Vì thế, em cũng học chơi đàn tính. Đàn tính của trường em có 3 dây, dễ đánh hơn loại đàn 2 dây, vì có nhiều âm vực hơn”.

Cô giáo Phạm Chung Thương, Bí thư Đoàn Thanh niên Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS&THPT Tiên Yên, cho biết: “Với CLB Hát then, Trường thường xuyên mời nghệ nhân Lương Thiên Phú ở Bình Liêu để hướng dẫn thêm cho các em. Học sinh khi tham gia hát then đều rất say sưa, thích thú. Trung bình 1 tuần, CLB này sinh hoạt 1 buổi. Các em không chỉ được luyện hát, đàn, mà còn được giao lưu, trò chuyện về các nét đẹp văn hóa ở địa phương mình”.

Theo cô giáo Hoàng Thị Thủy, Hiệu trưởng nhà trường, hiện nay trường có 442 học sinh, trong đó chỉ có 1 học sinh người dân tộc Kinh, còn lại là các dân tộc thiểu số. Trong đó, dân tộc Tày chiếm khá đông. CLB Hát then của trường thường xuyên được đi diễn ở các hội thi, cuộc thi, giao lưu văn nghệ của huyện, ngành Giáo dục...

Không riêng Trường Phổ thông dân tộc nội trú THCS&THPT Tiên Yên, tại một số trường trên địa bàn huyện, như: Phổ thông dân tộc bán trú TH&THCS Hà Lâu, TH&THCS Đại Thành… đã bắt đầu đưa hát then vào trường học. Cô giáo Nguyễn Thị Kim Xuyên, Hiệu trưởng Trường Phổ thông dân tộc bán trú TH&THCS Hà Lâu, chia sẻ: “Hát then gắn bó sâu sắc với đời sống tinh thần và tâm linh của đồng bào một số dân tộc thiểu số, đặc biệt là dân tộc Tày. Người hát then trong dịp lễ, tết là những người đại diện cho cộng đồng, cho người dân giao tiếp với thần linh để cầu xin mùa màng bội thu, tươi tốt, đời sống ấm no, hạnh phúc. Nói đến nghệ thuật hát then không thể không nhắc đến cây đàn tính. Tại trường, cứ cuối tuần hoặc tranh thủ lúc rảnh rỗi, một số học sinh yêu thích hát then lại tụ họp để tập hát then và cách chơi đàn tính. Vào dịp hè, nhà trường còn tổ chức cho các em tham gia CLB, mời nghệ nhân về hướng dẫn, truyền đạt cho các em”.

Có thể thấy, Tiên Yên là một trong những cái nôi nuôi dưỡng làn điệu hát then của tỉnh. Việc đưa hát then vào trường học đã giúp các em hứng thú, say mê hơn với các giá trị văn hóa của dân tộc, từ đó gìn giữ, lưu truyền nó qua nhiều thế hệ sau./.

Theo baoquangninh.com.vn